Onderzoek naar het ontstaan van de Noordzee

Holoceen veen op deze dieptes komt slechts sporadisch voor op andere plaatsen op aarde dus de aanwezigheid van een veen in de Noordzee is uniek te noemen. De onderzoekers zijn enthousiast en hopen terug te komen met een grote set nieuwe steekkernen (vibro-cores) en veel nieuwe seismische data.

Freek Busschers, geoloog bij TNO-GDN vaart mee en vertelt. “De gegevens leveren een essentiële bijdrage aan het verbeteren van de zeespiegelgeschiedenis uit deze belangrijke periode. Hiermee kunnen we modellen verbeteren die voorspellingen doen over de grootte van de bodembewegingen en over de zwaartekracht effecten die plaatsvonden door het verdwijnen van de enorme massa aan ijs op Scandinavië en Noord-Amerika aan het einde van de laatste ijstijd. Hiernaast bieden de gegevens ons meer inzicht in het lokale voorkomen, de dikte en de eigenschappen van de veen- en sedimentpakketten in dit gebied. Dit komt toekomstige ondergrondmodellering van de zuidelijke Noordzee ten goede.”

Geschiedenis Noordzee in beeld

De onderzoekers willen de Vroeg Holocene verdrinkingsgeschiedenis van de Noordzee beter in beeld brengen, en vaststellen welke datering daarbij hoort. Zij richten zich hierbij op het zogenaamde Basisveen en bovenliggende Laag van Velsen, die in dit gebied voorkomen tussen ongeveer -55 en -22m onder huidig gemiddeld zeeniveau. Deze lagen vertellen veel over hoe en wanneer het Noordzeegebied volliep met water toen het ijs afsmolt. Het veen laat zien dat eerst het grondwater begon te stijgen, de overliggende klei laat zien dat er vervolgens estuaria en lagunes ontstonden.

Op andere plaatsen is over de zeespiegel uit deze periode alleen informatie beschikbaar uit koraalriffen, welke groeiden nabij het oude zeespiegelniveau. Een groot nadeel van deze koralen is echter dat ze een veel minder nauwkeurige weergave zijn van het oude zeeniveau dan het verdrinkingsveen en klei dat de onderzoekers willen aanboren.

Tijdens de reis wordt er door onderzoekers van het NIOZ en de VU ook onderzoek gedaan naar onder andere de samenstelling van het water in het veen en naar biologische activiteit op de zeebodem.

Expertise en meer informatie

De vaarroute en locaties van seismiek en boringen zijn grotendeels bepaald met behulp van een nieuw model van de Vroeg Holocene venen en kleien en de dikte van de overliggende jongere zeezand laag. Het model is gemaakt met vergelijkbare technieken als die worden gebruikt in andere geomodellering projecten bij Geologische Dienst Nederland (onderdeel van TNO), zoals GeoTOP.

Live blog Expeditie Noordzee

De onderzoekers hielden een blog bij met dagelijkse updates.