Efficiënter geneesmiddelenontwikkeling én minder dierproeven: de uitdaging!

De innovatie

Voordat kandidaat-geneesmiddelen in mensen worden getest, wordt uitgebreid onderzoek naar de werkzaamheid gedaan in (proefdier)modellen. De voorspellende waarde van deze modellen blijkt vaak beperkt, waardoor er veel kandidaat-geneesmiddelen afvallen tijdens studies met patiënten. Dit leidt tot vertraging en zeer hoge kosten.

In veel onderzoek naar alternatieven voor dierproeven wordt ter vervanging van een specifiek diermodel een nieuw model ontwikkeld. Vaak blijven deze alternatieven op de plank liggen omdat onduidelijk is op welke manier ze bruikbaar zijn in de praktijk of omdat ze onvoldoende gevalideerd zijn als 1-op-1 vervanging.

Om hier verandering in te brengen gaan TNO, Stichting Proefdiervrij en Galapagos investeren in onderzoek naar een slimme integratie van patiëntgerichte modellen en technieken die al ontwikkeld zijn. Gezamenlijk kunnen deze modellen waardevolle informatie geven over de werkzaamheid van kandidaat-medicijnen, voordat deze in de mens worden getest. Voorbeelden daarvan zijn in vitro technieken (zoals organ on a chip), computer simulaties, systeem biologie en big data analyses.

Er zal worden begonnen met onderzoek naar fibrose, een aandoening waarbij lichaamsfuncties verminderen als gevolg van littekenvorming. In een later stadium worden ook modellen voor andere ziekten en aandoeningen in kaart gebracht.

Samenwerking

De drie partners in het initiatief zijn heel divers, maar alle drie zijn ze ervan overtuigd dat medicijnontwikkeling efficiënter kan en dat de kracht van proefdiervrije innovaties ligt in de integratie van verschillende technologieën.

Roeland Hanemaaijer, senior onderzoeker bij TNO: “De typen geneesmiddelen die tegenwoordig ontwikkeld worden, zijn fundamenteel anders dan die van vroeger. Bovendien wordt steeds meer gekeken naar de werkzaamheid bij individuele patiënten. Juist daarom kunnen meer patient-geörienteerde in plaats van proefdiergerichte methoden een belangrijke rol spelen”.