Wanneer het lichaam bedreigd wordt, reageert het met een scala aan verdedigingsmechanismen. Bloeddruk en hartslag gaan omhoog. Stresshormonen worden aangemaakt. Angst of woede wellen op. Deze reacties worden aangestuurd vanuit het brein, in een complex samenspel van functies, interacties, hersengedeelten en zenuwnetwerken.

Zo wordt, als de fysieke reactie te sterk is, een signaal gegeven aan de hersenstructuren die hormonen produceren. Deze hormonen zorgen er bijvoorbeeld voor dat extra glucose beschikbaar komt om fysiek sterk te blijven (vechten of vluchten), of extra concentratievermogen te leveren voor een slimme verdedigingsstrategie. Zulke situaties doen zich regelmatig voor in het dagelijks leven.

Chronische stress

Bij een serieuze bedreiging kan het hormoonmanagementsysteem korte tijd ernstig (over)belast raken. Dat kan leiden tot een aanhoudende verstoring in het (emotionele) geheugen. Denk aan oncontroleerbare herbelevingen ̶ en/of in bepaalde hormonale functies. Chronische stress heeft een duidelijke impact op het gehele systeem. Dit is relevant voor de ontwikkeling van burn-out en het functioneren van beroepsgroepen die regelmatig onder veeleisende omstandigheden moeten functioneren, zoals politieagenten en militairen.

Stressniveau verlagen

Een relevante vraag is dan hoe je, indien nodig, het stressniveau omlaag brengt, zonder dat de voor de taakuitoefening vereiste scherpte verloren gaat. Inzicht in de dynamiek van de hersenen en van de rol van specifieke hormonen is daarvoor essentieel.

Stress bij lichamelijke aandoeningen

Psychofysioloog dr. Victor Kallen, die zich bij TNO met zulk onderzoek bezighoudt, ziet de laatste jaren het toepassingsgebied voor deze expertise zich verbreden: nog steeds is stressbeheersing voor specifieke beroepsgroepen een belangrijk aandachtsgebied van zijn werk, maar in toenemende mate richt het onderzoek zich ook op bijvoorbeeld de rol van stress bij somatische aandoeningen, zoals de ontwikkeling van type 2 diabetes. De inzichten uit het onderzoek vinden steeds bredere maatschappelijke toepassing.