TNO maakt inschatting van CO2-opslagcapaciteit onder Noordzee

Lege gasvelden en aquifers bieden mogelijkheden

Daarnaast zijn aquifers onder de Noordzee een aanvullende optie voor CO2-opslag, met het oog op een mogelijke internationale vraag naar opslagcapaciteit. Een aquifer, ook wel een watervoerend pakket genoemd, is een laag in de ondergrond die uit poreus gesteente of sediment, zoals zand of grind bestaat. Een aquifer kan water (en soms ook andere vloeistoffen of gassen) opslaan en doorlaten. Dankzij deze eigenschappen kan er stroming plaatsvinden binnen een aquifer.

In Nederland kan CO2 ondergronds worden opgeslagen in lege gasvelden en in aquifers onder de Noordzee. Vanwege maatschappelijk belang en beleidsmatige keuzes wordt in Nederland alleen opslag onder de Noordzee overwogen, en niet op land.

De Geologische Dienst Nederland van TNO heeft een onderzoek voor het Ministerie van Klimaat en Groene Groei uitgevoerd om een inschatting te maken van de opslagcapaciteit. Hierbij is rekening gehouden met recente ontwikkelingen op het gebied van de hoeveelheden aan CO2 die in Nederland zowel opgeslagen (opslagcapaciteit) als getransporteerd (transportcapaciteit) kunnen worden.

CO2- opslag in lege gasvelden en aquifers

In Nederland worden projecten ontwikkeld zoals Porthos en Aramis, die CO2 willen opslaan in lege gasvelden onder de Noordzee. Nederland heeft ruim 200 gasvelden onder de Noordzee. Berekeningen, uitgevoerd door TNO tonen dat tussen de 40 en 130 velden mogelijk geschikt zijn voor CO2 opslag, en dat hierin zo’n 1260 tot 1750 miljoen ton CO2 opgeslagen kan worden.

Ook in aquifers kan CO2 worden opgeslagen. Volgens een eerste schatting van TNO kan er in de Rotliegend gesteentelaag, die als aquifer geschikt is, maximaal 990 tot 3650 miljoen ton CO2 worden opgeslagen. De Rotliegend aquifers bestaan voornamelijk uit zandsteen. Het heeft hierdoor als eigenschap dat het vloeistoffen en gassen kan doorlaten waardoor het geschikt is voor opslag.

Om deze capaciteit te realiseren is de ruimtelijke ordening op de Noordzee cruciaal. Wanneer ruimte voor andere doeleinden (zoals windparken) bestemd wordt, neemt de totale opslagcapaciteit af.

Internationale vraag naar opslagcapaciteit

De mogelijkheden voor CO2 opslag binnen Europa wisselen per land. In bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk en België zijn de mogelijkheden voor grootschalige opslag van CO2 beperkt ten opzichte van Nederland. Afvang van CO2 uit deze landen zal waarschijnlijk leiden tot een veel grotere vraag naar CO2 opslagcapaciteit onder de Nederlandse Noordzee. CO2 opslag in aquifers kan in dit geval uitkomst bieden in de vorm van extra capaciteit om aan deze vraag te voldoen.

Geologische Dienst Nederland

Het onderzoek naar de CO2 opslagcapaciteit in lege gasvelden en aquifers onder de Noordzee is door de Geologische Dienst Nederland (TNO-GDN) uitgevoerd. Binnen TNO is de GDN georganiseerd als het onafhankelijke kennis- en onderzoekscentrum van de ondergrond.

TNO-GDN verzamelt gegevens over onder meer bodemsamenstelling, geologische opbouw van de ondergrond, grondwater, draagkracht van de grond en mijnbouw. Ook informeert en adviseert ze overheden, het bedrijfsleven en de samenleving over gebruik van de ondergrond.

Tot slot verricht ze innovatief onderzoek naar bijvoorbeeld geothermie. Op die manier draagt TNO GDN bij aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, zoals de energietransitie, bodemdaling en grondstoffenschaarste.