Klimaatrisico’s voor de ondergrond en gebouwde omgeving inzichtelijk

Ondersteuning bij toekomstbestendig beleid

Deze risico’s vragen om proactief beleid van overheden, gericht op het toekomstbestendig maken van zowel nieuwbouw als bestaande bouw. Bij TNO ondersteunen we overheden met modellen en tools om klimaatrisico’s voor de ondergrond en de gebouwde omgeving inzichtelijk en kwantificeerbaar te maken. Zo helpen we bij het onderbouwen en prioriteren van effectieve maatregelen.

De risico’s van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft grote invloed op de waterhuishouding in Nederland, en daarmee ook op het gedrag van de bodem. De Nederlandse ondergrond is sterk heterogeen, met grote delen bestaande uit klei- en veengebieden die bijzonder gevoelig zijn voor droogte. In deze gebieden kan de bodemdaling fors oplopen.

Door langere perioden van droogte, die door klimaatverandering steeds frequenter en extremer worden, daalt het grondwaterpeil, soms tot lager dan ooit gemeten. Er ontstaan hierbij grote regionale verschillen, wat onder meer te maken heeft met de bodemsamenstelling en de aanwezigheid van oppervlaktewater. Bodemdaling op een aantal minder voor de hand liggende locaties in Nederland wordt inmiddels gelinkt aan een reeks van droge zomers.

Tegelijkertijd wordt de ondergrond intensief benut: voor waterwinning, ondergrondse infrastructuur, mijnbouw, geothermie en de opslag van energie(dragers) en CO₂. Daarnaast haalt de bouwsector grondstoffen uit de bovenste tientallen meters van de ondergrond.

Deze combinatie van klimaatverandering en bodemgebruik vergroot de kwetsbaarheid van het bodem- en watersysteem, wat directe gevolgen heeft voor de gebouwde omgeving. Niet alleen voor gebouwen, maar ook voor onze infrastructuur en de openbare ruimte. De gebouwen met verhoogd risico vinden we met name binnen de bestaande gebouwvoorraad van voor 1975, circa 4 miljoen gebouwen.

Daarom TNO

Voor het gedetailleerd kwantificeren van klimaatrisico's voor de ondergrond en gebouwde omgeving, biedt TNO een unieke combinatie van data, modellen en expertise.

Grondwater en bodemgedrag – TNO GDN

De Geologische Dienst Nederland (GDN) beheert de nationale database voor grondwater, ondergrond en funderingen. Op basis van deze gegevens ontwikkelt TNO hoogwaardige modellen en voert het projecten uit voor uiteenlopende stakeholders. De effecten van ondergrondse veranderingen – met of zonder klimaatverandering – worden nauwkeurig geanalyseerd. Deze modellen worden actief gekoppeld aan klimaatscenario’s.

Gebouwen en infrastructuur – TNO MBE

De afdeling Mobility & Built Environment (MBE) is gespecialiseerd in het analyseren van kwetsbaarheden in gebouwen en infrastructuur. Met expertise in forensic engineering, numerieke modellering en monitoring op locatie levert TNO gedetailleerde risicoanalyses en oplossingsrichtingen.

De kracht van TNO ligt in het combineren van deze expertises

Een goed voorbeeld is het werk in het Groningengasveld-dossier: hoewel aardbevingen een ander type dreiging vormen dan klimaatverandering, zijn de methoden – het koppelen van verschillende modellen en datasets – vergelijkbaar. Deze aanpak maakt TNO tot een sterke partner in het integraal beoordelen van risico’s voor ondergrond en gebouwde omgeving.