Bouwen aan morgen: robots op de bouwplaats

“Welkom allemaal! In 2025 toen ik de aannemerij van mijn vader overnam, had de bouwwereld flink wat uitdagingen. Ons land kampte met een fors woningentekort. Er was een grote renovatie-opgave om huizen duurzamer te maken. We zaten midden in een energietransitie, en veel van onze wegen en bruggen waren aan vervanging toe."

"Kortom: er moest flink gebouwd worden in Nederland, in een hoog tempo. Dat ging niet altijd zo vlot, want we hadden toen natuurlijk nog een stikstofprobleem, het maken van bouwplannen duurde lang en er werden te weinig vergunningen verleend.”

Aantrekken van goed personeel

“Net als veel bouwbedrijven hadden we nog een ander groot probleem. Het aantrekken van goed personeel werd steeds lastiger. Er was steeds minder instroom van gekwalificeerde vakmensen, waar dus om gevochten werd. En aan de andere kant hadden we te maken met oudere collega’s die met pensioen gingen, waardoor flink wat kennis en ervaring dreigde te verdwijnen. Het was een spannende tijd om een bouwbedrijf over te nemen. Er zat maar een ding op: we moesten efficiënter gaan werken.”

Om zijn laatste opmerking kracht bij te zetten, start Chris met een handgebaar een Augmented Reality experience, waarbij het publiek ineens midden in de kraakheldere productiehal van Van Vleuten lijkt te staan. Die heeft veel weg van een hypermoderne autofabriek: multipurpose robots langs de productielijn zetten volledig geautomatiseerd een HSB-skelet in elkaar.

Op een andere lijn zien we hoe robots complete geveldelen, vloeren en wanden bouwen. Automatisch geleide voertuigen (AGV’s) transporteren de bouwelementen van werkstation naar werkstation. Ook zorgen ze voor een constante aanvoer van materialen.

Vanuit de productiehal vliegen we naar de afdeling logistiek, waar de complete bouwpakketten op trailers worden geladen. We zien vervolgens hoe autonome trucks de modules naar de bouwplaats rijden.

Als de experience is afgelopen en het publiek weer met beide benen in de echte wereld is geland, neemt Chris het woord.

Welkom op de moderne bouwplaats!

"De tijd heeft zeker niet stilgestaan. Ik weet nog dat wij – en met mij ook veel collega’s – aanvankelijk sceptisch waren over robotisering en Augmented Working. In 2025 was de techniek ook nog volop in ontwikkeling: er werd geëxperimenteerd met cobots, Augmented Understanding, Virtual Reality, Internet of Things, Big Data en kunstmatige intelligentie."

"De eerste robots kon je heel beperkt inzetten, voor stofzuigen bijvoorbeeld, en waren kostbaar. Alleen als je veel repeterende taken had, was het rendabel om robots in te zetten. Tegelijkertijd voelden we de noodzaak om anders te gaan werken om onze productiviteit en efficiëntie te verhogen. Dus zijn we ermee aan de slag gegaan.”

Maar hoe pak je dat aan?

"Door eerst onze processen kritisch tegen het licht gehouden. Handelingen die wel nodig zijn, maar niet per se waarde toevoegen, zijn interessant om te automatiseren. Omdat robots kostbaar en dus beperkt inzetbaar waren, was het interessanter om in eerste instantie Augmented Working in te zetten. Er waren inmiddels tal van tools op de markt die het werk voor onze medewerkers nog eenvoudiger, veiliger en prettiger konden maken.”

Augmented Reality brillen

"Inmeten was ineens niet meer nodig, want we konden “zien” waar we bijvoorbeeld ankers moesten plaatsen of gaten moesten boren. Daarnaast waren deze brillen ideaal om ervaren collega’s op afstand mee te laten kijken met een ingewikkelde klus. Bovendien is het een slimme manier om kennis te borgen binnen onze organisatie.”

Augmented Working om circulair te bouwen

"In onze fabriek kunnen we flexibel gebruikmaken van aangeboden reststromen: soms zijn dat gedemonteerde cv-ketels, dan weer geoogste gevels. In dit proces helpen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, of met minder inhoudelijke bouwkennis bij het oogsten en opwerken van materialen tot nieuwe bouwmaterialen. Daarbij worden ze stap voor stap ondersteund door laserprojecties, signaalsystemen, Augmented Reality en computer vision.”

De eerste robots

"Op de bouwplaats en vooral ook in de fabriek. Aanvankelijk verzamelden ze vooral data en brachten ze processen in kaart. Pas later konden ze ook zelfstandig aan de slag. Je kon minder met ze lachen, maar ze waren betrouwbaar en dol op saaie klussen."

"Ze maakten ons werk diverser en waardevoller, omdat onze medewerkers zich op échte uitdagingen konden richten die nog te complex waren voor onze robotcollega’s. Er kwamen nieuwe functies, zoals drone operators, programmeurs, AI-experts en automatiseringsspecialisten.”

Robots hebben ons nieuwe businessmodellen opgeleverd

"Denk aan onze zelfbouwlijn met wanden, kozijnen en andere materialen op maat. Klanten maken zelf een scan in hun woning, waarmee wij volledig geautomatiseerd een bouwpakket produceren. Die wordt compleet met materialen en werkinstructies thuisbezorgd, binnenkort zelfs met zelfrijdende vrachtauto’s!"

"Dit had mijn vader nooit geloofd. Maar we doen het wel, en zijn bedrijf staat er beter voor dan ooit. Onze productiviteit is omhooggeschoten, net als onze winstgevendheid.”

Wat brengt de toekomst?

"Ik verwacht dat de bouw verder zal automatiseren, want er valt op de bouwplaats nog genoeg te winnen. Nu al worden robots steeds flexibeler, waardoor ze ook niet gestandaardiseerde taken kunnen uitvoeren. Ook voor de komende jaren heb ik een duidelijke boodschap voor jullie allemaal: wees innovation ready!"

"Want alleen door open te staan voor nieuwe technologieën, en nieuwsgierig te blijven naar de mogelijkheden die ze bieden, bouw je een toekomstbestendig bedrijf. Op naar de volgende 50 jaar!

Hoe gaan robots de bouw veranderen? We gaan graag met jou in gesprek.

Het verhaal van Chris van Vleuten is natuurlijk fictief, bedoeld om te prikkelen. En nee, ook bij TNO hebben we geen glazen bol. Maar één ding is zeker: de toekomst is al begonnen.

De bouwsector kampt met personeelstekorten en een stagnerende productiviteit. Tegelijkertijd zien we dat steeds meer bouwbedrijven robots inzetten – voor bijvoorbeeld metselwerk, inspectie of materiaaltransport.

Daarom dagen we je uit om met ons mee te denken over de rol van robotisering en Augmented Working. Welke robots zie jij graag op de bouwplaats? Wat is er nodig om ze goed te laten samenwerken met mensen? We zijn benieuwd naar jouw visie – en gaan daarover graag met je in gesprek.