Gezond opvoeden zorgt voor een gezonde en weerbare jeugd

Minne Fekkes, senior onderzoeker bij TNO Child Health en bijzonder hoogleraar sociale vaardigheden en weerbaarheid aan de Universiteit van Amsterdam: “Bij TNO onderzoeken we de effectiviteit van de aangeboden hulp en bekijken we hoe de zorgketen zo efficiënt mogelijk inrichten.”

Hoe krijgen aanbieders van ondersteuning gezinnen in beeld die deze steun goed kunnen gebruiken? Welke interventies zijn effectief? Wat zijn de werkzame elementen in een effectieve aanpak? Welke hiaten zitten er in het aanbod en hoe kunnen die ingevuld worden? Hoe kunnen we de zorgketen efficiënter inrichten om gezinnen de beste ondersteuning te bieden? Met deze algemene vragen houden we ons bij TNO bezig.

Daarnaast richten we ons op enkele specifieke thema’s.

VERSTERKEN WEERBAARHEID JEUGD

Weerbaarheid helpt kinderen om met uitdagingen in hun leven om te gaan en draagt bij aan een positieve sociaal-emotionele ontwikkeling. Wij zetten ons in voor het vergroten van de weerbaarheid van kinderen van alle leeftijden.

Samen met verschillende partners werken we aan de ontwikkeling en implementatie van wetenschappelijk onderbouwde interventieprogramma’s. We zorgen ervoor dat deze interventieprogramma’s aansluiten bij de behoeftes van de praktijkprofessionals die de interventies aanbieden en bij de behoeftes van de ‘eindgebruikers’ (jeugdigen en ouders).

Maar wat vinden kinderen zelf eigenlijk van weerbaarheid? Deze vraag was nog niet opgenomen in het whitepaper. TNO vindt het wel belangrijk om de mening van kinderen hierover toe te voegen en heeft daarom de Raad van Kinderen gevraagd om een advies over dit onderwerp. Hier is het advies over weerbaarheid door de Raad van Kinderen uit voortgekomen.

SOCIALE VAARDIGHEDEN EN WEERBAARHEID

Binnen een groot onderzoeksprogramma richten we ons op het effectief versterken van sociale vaardigheden en weerbaarheid. De resultaten worden verwerkt in interventieprogramma’s en hulpmiddelen voor de praktijk en in de opleidingen van professionals. Hierdoor kunnen de meest effectieve interventies bij specifieke probleemsituaties worden ingezet.

Denk daarbij aan methoden om spreekangst bij kinderen te overwinnen door ‘gradual exposure’, het omzetten van negatieve naar ondersteunende gedachtes via cognitieve gedragstherapie en het oefenen van doelgedrag om kinderen sociale vaardigheden te leren.

ANTIPESTBELEID

Om de weerbaarheid van kinderen te vergroten, ontwikkelen we anti-pestbeleid en helpen we scholen om dit in te voeren. Het resultaat is het ‘Prima anti-pestbeleid’ met lessen die zich richten op het aanleren van vaardigheden om pestsituaties beter te kunnen hanteren en op het versterken van pro-sociaal gedrag.

Hierdoor zullen kinderen minder snel slachtoffer worden en zich sneller opstellen als verdediger. Naast een lessenserie voor groep 1 t/m 8 bestaat de Prima-interventie uit een e-learning en training voor het hele schoolpersoneel, een monitor om pesten en risicoleerlingen in kaart te brengen en verschillende handelingsprotocollen voor lastige pestsituaties.

KINDERMISHANDELING

Samen met de Universiteit Leiden hebben we de Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen uitgevoerd. Een groot onderzoek dat de omvang en aard van mishandeling van kinderen en jeugdigen van 0-17 jaar in Nederland in kaart heeft gebracht. Daarnaast onderzoeken we wat de risicofactoren zijn, zodat het mogelijk wordt gezinnen hulp te bieden vóór ze ontsporen.

PREVENTIEVE ONDERSTEUNING BIJ SCHEIDING

Omdat effectieve preventieve ondersteuning voor jonge kinderen na een scheiding ontbrak, hebben we een goed werkende groepstraining uit de Verenigde Staten aangepast aan de Nederlandse praktijk. Onderzoek laat positieve effecten zien van deze trainingen – Stoere Schildpadden en Dappere Dino’s – op het welzijn en functioneren van jonge kinderen.

Daarnaast bieden we schoolmaatschappelijk werk handvatten om gesprekken met adolescenten in echtscheidingssituaties te structureren. En er is voor deze leeftijdsgroep een werkboek geschreven. Voor ouders hebben we de ScheidingsATLAS, een laagdrempelige, kortdurende en wetenschappelijk onderbouwde training, ontwikkeld. Deze training is beschikbaar als groepsondersteuning, als online training, en er is een handboek van.

Doelgroepparticipatie

Om te komen tot succesvolle interventies, werken we binnen de projecten voor een gezonde en weerbare jeugd intensief samen met stakeholders.

Meer weten over de aanpak? Lees dan de Handreiking Doelgroepparticipatie. Hierin vind je handvatten om op een betekenisvolle en planmatige manier samen te werken met de doelgroep. Een goed voorbeeld waarbij gebruik is gemaakt van doelgroepparticipatie in de praktijk is de Raad van Kinderen.