Netcongestie en oplossingen voor het elektriciteitsnet

Door de groei van elektrisch vervoer, warmtepompen, zonnepanelen en andere toepassingen ontstaan piekmomenten waarin de capaciteit tijdelijk tekortschiet. Dit leidt tot netcongestie – vergelijkbaar met een file op het elektriciteitsnet – waarin gelijktijdige vraag of teruglevering niet volledig kan worden verwerkt.

Wanneer er onvoldoende capaciteit is, kunnen wachtrijen ontstaan voor nieuwe aansluitingen of verzwaringen. Zowel grootverbruikers als huishoudens en kleine bedrijven kunnen hierdoor beperkt worden in hun toegang tot elektriciteit, maar kunnen zij óók bijdragen aan de oplossing door flexibiliteit en slimme technologieën toe te passen, zoals vraagsturing en energieopslag.

Netbeheerders sluiten aanvragen op volgorde aan, rekening houdend met prioriteringskaders van de ACM (Autoriteit Consument & Markt).

Huidige stand van zaken

• Netcongestie kan al vóór 2030 optreden tijdens piekuren.
• Slimme apparaten en flexibiliteitsoplossingen zijn nog niet volledig benut.
• Nationale actieplannen, investeringsroutes en vernieuwde processen voor netverzwaring en flexibiliteit worden voorbereid.
• Kosten voor netverzwaring worden geschat op 190 miljard euro tot 2040, wat de noodzaak voor innovatieve oplossingen onderstreept.

Oplossingen en toekomstperspectief

Oplossingen voor netcongestie omvatten zowel technische als organisatorische maatregelen. Het elektriciteitsnet kan worden verzwaard door uitbreiding en optimalisatie van de infrastructuur.

Daarnaast kan bestaande capaciteit slimmer worden benut via flexibele vraagsturing en integratie van zonnepanelen, warmtepompen en laadpunten. Gedragsverandering en ontzorging van gebruikers spelen hierbij een cruciale rol.

De gemiddelde Nederlander wil gewoon zijn auto opladen en de bakker wil brood bakken – zonder zich te verdiepen in energie. Daarom ontwikkelt TNO oplossingen die automatisch werken, zoals slimme laadsystemen en Home Energy Management Systems (HEMS).

Ook aanpassing van marktordening en regelgeving is belangrijk, zodat samenwerking tussen netbeheerder, eindgebruikers, energiegemeenschappen en overheid wordt gefaciliteerd.

TNO benadrukt dat het combineren van technische, systeem- en gedragsmaatregelen essentieel is voor een robuust elektriciteitsnet dat de energietransitie ondersteunt én de weerbaarheid en het verdienvermogen van Nederland vergroot.

Wat doet TNO?

TNO onderzoekt het energiesysteem integraal, met inzicht in opwek, transport, opslag en verbruik. De organisatie werkt aan slimme benutting van het net, bijvoorbeeld door flexibiliteitsoplossingen zoals Home Energy Management Systems (HEMS), slimme laadinfrastructuur en wijkgerichte toepassingen.

Daarnaast ondersteunt TNO beleid en regelgeving, met advies over aansluitingen, transportovereenkomsten, systeemkosten en marktordening. We testen innovatieve concepten in pilots, zoals Vehicle-to-Grid in Utrecht (We Drive Solar), waarbij elektrische auto’s niet alleen rijden op lokale zonne-energie, maar ook stroom terugleveren aan het net. Dit verlaagt piekbelasting en kan de kosten voor netverzwaring aanzienlijk reduceren.

Samenwerking met netbeheerders, overheden, industrie en eindgebruikers zorgt ervoor dat innovatieve oplossingen getest en opgeschaald kunnen worden.