Impact import hernieuwbare energie en grondstoffen op de Nederlandse industrie
De Nederlandse industrie staat voor een fundamentele opgave: hoe blijft zij concurrerend én klimaatneutraal in een wereld waarin duurzame energie en grondstoffen schaars én ongelijk verdeeld zijn?
Om de risico’s op verplaatsing in te schatten onderzocht TNO de huidige productieketens van de energie-intensieve industrie en hoe deze ketens er in de toekomst uit kunnen gaan zien. De mogelijke impact van de import van hernieuwbare energie of (deel)producten op de productieketens en afhankelijke industrieën stond centraal in deze verkenning.
Rapporten productieketens
TNO verkent hoe de energie-intensieve industrie (staal, kunstmest, raffinage en organische chemie) hun productieketens kunnen gaan inrichten als gevolg van de energietransitie en internationale verschillen in kosten en beschikbaarheid van hernieuwbare energie- en biogrondstoffen.
Lees de volledige rapporten van TNO:
Een dilemma voor industrie én beleid
De opgave is helder: om in 2050 klimaatneutraal te zijn, moeten industriële processen vergaand worden verduurzaamd. Tegelijkertijd is de benodigde hernieuwbare energie – zoals groene waterstof of biomassa – in Nederland schaars en relatief duur. Hierdoor komt een fundamenteel dilemma op tafel:
Is het economisch verstandiger om bepaalde producten te importeren uit regio’s met goedkopere hernieuwbare energie? Wat zijn de gevolgen op de Nederlandse energie-intensieve industrie?
Het antwoord op deze vragen heeft verstrekkende gevolgen voor de werkgelegenheid, leveringszekerheid, innovatiekracht en strategische autonomie van Nederland als industriële natie.
Wat onderzocht TNO?
TNO voerde twee studies uit naar de toekomst van deze sectoren in het licht van de energietransitie:
Staal en kunstmest: importeren of verduurzamen in Nederland?
Deze studie onderzoekt de effecten van (gedeeltelijke) verplaatsing van Nederlandse productie van staal en kunstmest naar het buitenland (pdf). TNO analyseert onder meer transportkosten, impact op ketens en economische risico’s.
Raffinage en organische chemie: strategieën voor klimaatneutraliteit
In deze studie verkent TNO mogelijke transitiepaden voor raffinaderijen en producenten van organische chemicaliën, waaronder elektrificatie, circulaire grondstoffen en brandstoffen en het gebruik van duurzame koolstof. (pdf)
Bevindingen per sector
Door de hoge transportkosten van waterstof en biogrondstoffen per schip, is het voor de energie-intensieve industrie minder aantrekkelijk om goedkope groene waterstof of biogrondstoffen naar Nederland te halen, dan om een halffabricaat elders te produceren en te importeren voor verdere verwerking.
Voor biogrondstoffen geldt dat de laagste kosten zijn op plekken in de wereld met veel biogrondstoffen. De productiekosten van elektriciteit en (daardoor) groene waterstof verschillen per land en regio. Hoe groot deze verschillen op termijn zullen worden is onzeker.
Er zijn verder ook nog andere factoren die meewegen in de locatiekeuze zoals de aanwezigheid van kennis en kunde, bestaande assets, infrastructuur en clustersynergievoordelen.
Hoe de toekomstige productieketens eruit kunnen gaan zien op basis van import van hernieuwbare energie- en biogrondstoffen of halffabricaten verschilt per sector.
Voor kunstmestproductie is de beschikbaarheid van voldoende goedkope groene waterstof van belang. Indien dit er in Nederland is, dan is er geen prikkel om de productie van ammoniak en kunstmest te verhuizen. Het transport van waterstofdrager ammoniak is echter goedkoop en import is daardoor aantrekkelijk wanneer het elders goedkoper geproduceerd kan worden.
De concurrentiekracht van de productie van groen staal hangt af van onzekere toekomstige prijzen van hernieuwbare elektriciteit, -waterstof, ijzererts en transport.
Indien de binnenlandse groene waterstofproductie onvoldoende is en import goedkoper is, dan is import van ruw staal (crude steel) goedkoper dan productie in Nederland. Het importeren van groene waterstof of -HBI (hot briquetted iron, een tussenproduct) is duurder dan import van groen ruw staal.
Raffinaderijen zullen als gevolg van de energietransitie en overstap op elektrisch vervoer waarschijnlijk te maken krijgen met forse reductie in de marktvraag naar fossiele brandstoffen. Hierdoor zullen zij moeten afschalen of ombouwen naar productie van hernieuwbare brandstoffen.
Er zijn kansen om geïmporteerde bio-olie te co-verwerken in de raffinaderijen. Het ontwikkelen van geïntegreerde bio-raffinaderijen kan naast hernieuwbare brandstoffen ook biogrondstoffen leveren aan de chemie en biogene CO2 leveren voor de productie van synthetische brand- en grondstoffen en voor koolstofverwijdering.
De organische chemiesector is sterk verweven met de raffinagesector en de transitie van de één heeft invloed op de transitie van de ander. Productie van significante hoeveelheden bio- of synthetische nafta door de raffinaderijen zou het voor de chemie aantrekkelijk maken om hier groen te produceren.
Anderzijds kan afbouw van fossiele brandstofproductie in raffinaderijen ertoe leiden dat de productie van aromaten verhuist. Productie uit biogrondstoffen heeft de laagste kosten in regio’s met veel biogrondstoffen.
Maar omdat het transport van (tussenproduct) polymerenpellets goedkoop is, kan de finale groene plasticproductie in Nederland blijven als deze pellets geïmporteerd worden.
Strategische keuzes onderbouwen
Deze inzichten helpen beleidsmakers, bedrijven en andere strategische partners om onderbouwde keuzes te maken voor een klimaatneutrale en internationaal concurrerende industrie. Ze bieden concrete handvatten voor toekomstgericht beleid, investeringsstrategieën en samenwerking tussen overheid, industrie en kennisinstellingen.
Meer weten?
Neem contact op met ons om te bespreken hoe deze inzichten van waarde kunnen zijn voor jouw strategie of beleid.
Neem contact met ons op
-
Sam Lamboo
Functie:Medior Scientist Integrator-
Standplaats:Amsterdam - Radarweg
-
E-mail:E-mail Sam
-
-
Ayla Uslu
Functie:Senior Scientist-
Standplaats:Amsterdam - Radarweg
-
E-mail:E-mail Ayla
-
Laat je verder inspireren
Disruptieve energietechnologieën voor de toekomst in kaart gebracht
Overstap warmtepomp voor 90% eengezinswoningen financieel aantrekkelijk
Duurzame transities versnellen? Kans voor de financiële sector om een belangrijke rol te spelen
Publiek vertrouwen in kernenergie vraagt om een adaptieve beleidsaanpak
Route naar duurzaamheid: koolstofverwijdering in het Nederlandse energiesysteem
