Naar een energie producerende gebouwde omgeving

In de gebouwde omgeving is veel winst te boeken. Dit domein is verantwoordelijk voor ongeveer veertig procent van zowel energiegebruik als CO₂-uitstoot. TNO richt zich daarom op onderzoek en innovatieve toepassingen voor energiegebruik, opwekking, opslag en integrale oplossingen. Maar ook aan methodieken die overheden en andere stakeholders ondersteunen in de transitie naar aardgasvrije wijken. Dat doen we in samenwerking met overheden, universiteiten, en het bedrijfsleven van groot tot klein. In Nederland en daarbuiten.

Aardgasvrije wijken

Voor het gasvrij maken van gemeenten is veel meer nodig dan het ontwikkelen van technologische oplossingen. Gedrag en gedragsbeïnvloeding speelt hier een belangrijke rol. Het betrekken van bewoners, zowel eigenaren als huurders, is voor een groot deel bepalend voor het succes. Te vaak nog worden beslissingen over het gasvrij maken van wijken buiten hen om genomen.

Door het houden van interviews met bewoners en andere betrokken partijen ontstaat een goed beeld wat eigenaren belangrijk vinden, in hoeverre zij bereid zijn hun situatie te veranderen en wat daarvoor nodig is. Binnen TNO werken technologen, gedragswetenschappers en energie-experts samen om wijken op een voor iedereen acceptabele manier aardgasvrij te maken. Door het aanreiken van onderbouwde feiten en rekentools kunnen partijen de juiste keuzes te maken.

Verduurzaming door renovatie

Om de milieu- en klimaatdoelstellingen in 2050 te halen zouden er per dag zo’n duizend woningen en gebouwen energieneutraal of -positief gemaakt moeten worden. Dat zijn er nu nog geen duizend per jaar. TNO werkt daarom langs verschillende wegen aan een aanzienlijke versnelling van het renovatieproces. De eerste stap is het in kaart brengen van de gebouwde omgeving naar type, gebruikte materialen, soort isolatie enzovoorts.

Vervolgens ontwikkelen we per type gebouw concepten om gebouw of woning op een betaalbare manier duurzaam te maken. Door het renovatieproces te digitaliseren en te standaardiseren is aanzienlijke snelheidswinst te boeken. In de fabriek worden leidingen, aansluitingen en apparatuur zoals warmtepompen in één pakket vervaardigd, waardoor hele huizenblokken van hetzelfde type binnen een paar dagen zijn te renoveren.

Van aardgas naar duurzame warmte

Geothermie moet een belangrijk deel worden van een mix aan energiebronnen die verwarming door aardgas vervangt. De productie van duurzame aardwarmte in ons land bedraagt nu slechts 3 petajoule (PJ), maar kan groeien naar 50 PJ per jaar in 2030 en zelfs meer dan 200 PJ in 2050. Om deze opschaling te ondersteunen, werkt TNO in nauwe samenwerking met andere partijen aan het verlagen van de kosten voor geothermie. Dat levert een besparing op van rond de twee miljard euro.

Door innovatieve technieken zijn rendement en productie met tientallen procenten te verhogen. Behalve het aanboren van veel meer geothermische bronnen is seizoensopslag een grote opgave voor de komende tijd. Ook richt TNO zich nadrukkelijk op de inzet van restwarmte en warmtepompen en het ontwerp van intelligente warmtenetten.

BEDRIJVENTERREINEN VERDUURZAMEN

Door nog geen tiende van de bedrijventerreinen in ons land het komend decennium energiepositief te maken, is een substantieel deel van de afspraken in het Klimaatakkoord voor de gebouwde omgeving te realiseren. Bedrijventerreinen zijn een ondergeschoven kindje in de discussie over energiebesparing, terwijl dit een kansrijke groep is voor het realiseren van milieuwinst.