TNO zet expertise in voor eerste AI-fabriek van Nederland

De eerste AI-fabriek in Nederland

In oktober 2025 werd aangekondigd dat de AI-fabriek – een nationaal AI-expertisecentrum en supercomputer – in Groningen zou komen. De AI-fabriek is opgezet als een publieksgericht initiatief met een niet-commerciële missie. Het doel is om een sterke bijdrage te leveren aan een samenleving waarin nieuwe activiteiten, innovatie en Europese waarden kunnen worden gecombineerd voor een beter en breder succes.

Met de AI-fabriek worden cruciale AI-ontwikkelingstechnologie en ‑expertise toegankelijker voor Nederlandse en Europese organisaties. Dit moet de innovatie versnellen en de economische impact bevorderen. De consortiumpartners gaan ook robuuste kaders, instrumenten, richtlijnen en standaarden ontwikkelen voor grootschalige, transparante en betrouwbare AI-ontwikkeling.

Unieke expertise

TNO beschikt over diepgaande en unieke expertise in de complexe wereld van AI-ontwikkeling. Een sprekend voorbeeld hiervan is de creatie van GPT-NL: het eerste Nederlandse Large Language Model, dat helemaal vanaf nul is opgebouwd. Omdat TNO een van de weinige organisaties in Nederland is met uitgebreide praktijkervaring in het ontwikkelen van AI-modellen op deze schaal, wordt TNO het speciale Expertisecentrum binnen de AI-fabriek. Onze experts zullen niet alleen algemene ondersteuning en advies bieden, maar ook samen met de deelnemende organisaties werken aan:

• Databeheer en ‑integratie: de essentiële basis voor interoperabiliteit, samenwerking en betrouwbare gegevenssets voor het trainen van AI-modellen;
• AI-ondersteuning en ‑adviesdiensten: het ontwerpen, ontwikkelen en testen van AI-modellen in uiteenlopende omstandigheden en voor uiteenlopende sectoren, en het opbouwen van vaardigheden en capaciteit;
• Betrouwbare AI-ontwikkeling: robuuste kaders, instrumenten, richtlijnen en standaarden voor de ontwikkeling van AI-algoritmen in overeenstemming met Europese beginselen en regelgeving.

Ondersteuning bij de ontwikkeling van ecosystemen

De projecten van de AI-fabriek worden uitgevoerd op een precompetitief niveau. Dat betekent dat de AI-fabriek geen AI-diensten gaat verrichten met een commercieel oogmerk en daar ook niet naar streeft. Het doel is juist om collectieve kennis en ervaring bij Nederlandse en Europese bedrijven, kennisinstellingen en overheidsinstanties te versterken. Daarnaast richt de AI-fabriek zich op het vinden van oplossingen voor uitdagingen die komen kijken bij het ontwikkelen van grote, diverse en complexe AI-systemen. Het gaat daarbij onder meer om sectorspecifieke oplossingen ter ondersteuning van innovatie op het gebied van gezondheid, energie, mobiliteit en industrie.

De deelname van TNO sluit aan bij een aantal uitgangspunten van onze visie Verantwoorde AI die werkt . Binnen de AI-fabriek zullen we onze expertise ook inzetten om knelpunten op het gebied van verantwoordelijkheid, compliance en beveiliging op te lossen. Ons werk richt zich op cruciale onderzoeksvragen, zoals: hoe kan (generatieve) AI betrouwbaar en nauwkeurig functioneren in complexe omgevingen waar veel op het spel staat? En hoe kunnen we AI op schaal trainen en implementeren, met aandacht voor cybersecurity- en duurzaamheidsaspecten.

Partners en opzet van de AI-fabriek

De AI-fabriek wordt gefinancierd door EuroHPC, Nij Begun en drie Nederlandse ministeries (EZ, Defensie en OCW). De AI-fabriek wordt gehuisvest in de Niemeyerfabriek in Groningen, een IT-knooppunt dat is uitgekozen vanwege de nabijheid van technologische topexpertise, waaronder de TNO-vestiging die het Expertisecentrum zal ondersteunen.

Het AI-fabriek-consortium wordt geleid door de Stichting Nederlandse AI-fabriek. Tot de partners van het consortium behoren SURF (de organisatie die zorg zal dragen voor het beheer van de supercomputer), AIC4NL (de regisseur van Nederlandse AI-ecosystemen), Samenwerking Noord (de organisatie die zorgt voor regionale verankering) en TNO, als ondersteuner van het Expertisecentrum. Supercomputertijd zal gelijk worden verdeeld tussen calls van EuroHPC en Nederlandse projecten die geselecteerd zijn via open call-procedures.

Bouwen aan Europa’s AI-toekomst

Door kennis en ervaring onder zoveel mogelijk partners te delen en de technologische infrastructuur en expertise te bieden voor verantwoorde ontwikkeling, moet de AI-fabriek bijdragen aan de ontwikkeling van soevereine Europese technologieën en innovaties die Europa’s internationale concurrentiepositie in het AI-ecosysteem versterken. Meer weten over de AI-fabriek en de mogelijkheden ervan? Neem contact op voor meer informatie.