Microplastics en de onbekende risico's

Thema:
Circulaire plastics
Microplastics

Microplastics zijn minuscule plastic deeltjes. Ze bevinden zich in de lucht die we inademen, het water dat we drinken en het voedsel dat we eten. Maar de effecten en risico's van microplastics op mens en milieu zijn grotendeels onbekend. Met ons onderzoek dragen we bij aan nieuwe inzichten en innovatieve oplossingen.

Paper microplastics

Microplastics zijn potentieel schadelijk voor mens en milieu. In onze publicatie laten we zien hoe 70% minder microplastics haalbaar is in 2050.

Hoe ontstaan microplastics?

Microplastics zijn overal om ons heen te vinden. Van de hoge toppen van het Himalayagebergte tot aan de diepe bodems van de Atlantische oceaan.

Sinds het in de jaren 50 werd uitgevonden, zijn we steeds meer plastic gaan gebruiken. Plastic heeft namelijk unieke eigenschappen. Het is goedkoop, blijft jaren goed en kent veel toepassingen. Maar het is een persistent materiaal dat langzaam afbreekt in alsmaar kleinere plastic deeltjes: microplastics.

Wat zijn microplastics?

We definiëren microplastics als kleine, door de mens gemaakte polymeer-houdende materialen met dimensies (lengte/breedte/hoogte) kleiner dan 5 millimeter. Onder de noemer microplastics vallen ook nanoplastics, waarvan de dimensies kleiner zijn dan 100 nanometer.

Microplastics bestaan uit een complexe cocktail. Er zijn grote variaties in polymeertype, grootte en vorm. Ook dragen microplastics additieven, onzuiverheden, microbiota en allerlei contaminanten met zich mee.

Foto van een TNO-medewerker die de hoeveelheid microplastics analyseert in een luchtmonster.
Foto van een TNO-medewerker die de hoeveelheid microplastics analyseert in een luchtmonster.

De 4 veroorzakers van microplastics

In ons recent onderzoek naar microplastics hebben we de herkomst van en maatregelen tegen microplastics in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat vier bronnen de grootste veroorzakers van microplastics zijn, namelijk:

  1. Slijtage van autobanden (~35%)
  2. Zwerfafval: Folie, zakjes, pakjes en andere materialen worden niet overal even goed opgeruimd, belanden vaak in de bodem of water en breken daar af tot microplastics.
  3. Gebruik van landbouwfolie
  4. Textiel: de slijtage van kleding zorgt vooral voor microplastics in de lucht en het riool, bv na het wassen van kleding.

Primaire en secundaire microplastics

We maken onderscheid in primaire en secundaire microplastics. Primaire microplastics voegt de mens bewust toe. Secundaire microplastics ontstaan als gevolg van het afbreken van plastic voorwerpen.

Onderscheid in microplastics

Primaire microplastics zijn voornamelijk afkomstig van preproductiepellets, scrubdeeltjes in cosmetica, korrels van kunstgrasvelden en schurende reinigingsmiddelen. Afbraak van plastic in secundaire microplastics gebeurt tijdens het gebruik van een plastic product. En wanneer plastic rondzwerft als afval. Onder invloed van bepaalde factoren vormen alsmaar kleinere plastic deeltjes zich. Denk aan:

  • uv-licht
  • wrijving
  • warmte

Vervolgens bereiken deze plastic deeltjes de mens. Dit gebeurt via:

  • de lucht
  • het water
  • ons voedsel
  • de bodem
Primaire en secundaire microplastics komen terecht in het water, de lucht, ons voedsel en de bodem
Primaire en secundaire microplastics komen terecht in het water, de lucht, ons voedsel en de bodem. Daarom zijn ze schadelijk voor milieu, mens en dier.

Microplastics in cosmetica

In mogelijk duizenden verzorgingsproducten die bedrijven over de hele wereld verkopen, zijn minuscule korreltjes van plastic verwerkt. De cosmetica-industrie noemt deze microplastics microbeads. Maar ook in andere producten vinden we microplastics. Denk aan fleecetruien of een portie mosselen.

Microplastics in de lucht

Er is nog relatief weinig bekend over de concentratie microplastics in de lucht en het effect daarvan op het milieu en onze gezondheid. In ons onderzoek komt onze kennis over de verspreiding van fijnstof goed van pas. Microplastics vertonen namelijk hetzelfde gedrag.

Met die kennis kunnen we bestaande instrumenten opnieuw gebruiken. Denk aan een meetcampagne rond de blootstelling aan microplastics in de binnen- en buitenlucht. Daarin meten we de concentratieverschillen op diverse plekken.

Microplastics en hun effect op de mens

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een overzicht gepubliceerd over de blootstelling aan microplastics via voeding en inademing. Er nog onvoldoende informatie bekend over het werkelijke effect van microplastics op de mens. Toch benadrukt de WHO dat we meer bewust moeten worden van het feit dat kunststoffen niet thuishoren in de omgeving.

Er moeten maatregelen worden genomen om de blootstelling aan microplastics te beperken. Daarom passen we in Nederland het zogeheten 'voorzorgsprincipe' toe. Dit betekent dat gebruik, vorming en verspreiding van microplastics moeten worden geminimaliseerd.

70% minder microplastics in 2050

We gaan steeds meer plastics gebruiken en daarmee neemt het aantal microplastics alleen maar toe. Volgens het voorzorgsprincipe van de Overheid moeten we blootstelling eraan minimaliseren.

Uit ons onderzoek blijkt tot 70% reductie van microplastics in 2050 haalbaar is met de maximale inzet van de 17 maatregelen.

Lees hoe 70% minder microplastics mogelijk is

Project

Onderzoeks- en kennispartners

We werken nauw samen met verschillende onderzoekpartners, zoals de UU, UMCU en UM. Ook werken we samen met kennispartners, zoals het RIVM, wetenschappelijke netwerken zoals TI Coast, en industriële partners. We werken via vertrouwelijke en vaak zeer complexe projecten met belanghebbenden in de gehele waardeketen.

Onderzoeksonderwerpen microplastics

We doen onderzoek naar materialen of producten waarbij microplastics een probleem kunnen zijn. Zo werken we samen aan een duurzamere toekomst. Bij ons onderzoek ligt de focus op deze 5 onderwerpen:

  1. Bronnen & milieu
  2. Meten & detecteren
  3. Begrijpen van het ontstaan van microplastics
  4. Blootstelling en gezondheidseffecten
  5. Systeeminzicht en mitigatie

Met deze onderwerpen streven we naar het ontwikkelen en ondersteunen van maatregelen voor reductie van microplastics.

Laat je verder inspireren

10 resultaten, getoond 6 t/m 10

Onderzoek naar volledig recyclebare verpakkingen soepen en sauzen

Informatietype:
Nieuws
27 januari 2022

In Geleen legt een consortium van bedrijven en kennisinstellingen zich toe op de ontwikkeling van volledig circulaire steriliseerbare stazakken voor soepen en sauzen. Recyclen van deze verpakkingen is nog niet mogelijk door de vele eigenschappen waaraan deze verpakkingen voor ‘natte’ voedseltoepassingen moeten voldoen.

Nieuwe meetmethode microplastics uit textiel in kaart

Informatietype:
Nieuws
17 september 2021

TNO schreef een adviesrapport voor de ontwikkeling van een nieuwe methode om te meten waar en wanneer kleine plasticdeeltjes uit kleding vrijkomen. De ontwikkeling van de nieuwe uniforme meetmethode is een grote stap op weg naar minder milieuvervuiling door microplastics.

Lancering nieuwe brochure: A circular economy for plastics

Informatietype:
Nieuws
15 april 2021
Met deze brochure willen TNO en Holland Circular Hotspot inspireren om actie te ondernemen en circulaire ontwikkeling een kickstart te geven. Lees meer!

Nieuw: Nationaal Platform Plastics Recycling

Informatietype:
Nieuws
4 februari 2021
Het platform is een landelijk aanspreekpunt voor publiek-private samenwerking binnen plastics recycling. Meer weten of samenwerken? Lees het nieuwsbericht.

5,4 miljoen voor onderzoek gezondheidseffecten micro- en nanoplastic

Informatietype:
Nieuws
18 januari 2021
Het consortium MOMENTUM, een samenwerking van ZonMw, Health~Holland en TNO, steekt 5,4 miljoen in onderzoek naar gezondheidseffecten van micro- en nanoplastic.