Bodemdaling in Nederland
In grote delen van Nederland daalt de bodem door menselijke activiteit. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het verlagen van het grondwaterpeil om onze voeten droog te houden en het bouwen van woonwijken en wegen op slappe bodems. Daarnaast speelt het winnen van gas, olie, en zout een belangrijke rol. Vooral in delen van Nederland met veel klei en veen in de ondergrond is bodemdaling een probleem, omdat we het grondwaterpeil daar kunstmatig laag houden en de grond zeer samendrukbaar is. Dit leidt ertoe dat grondwater uit de poriën verdwijnt, de lagen compacter worden en aanwezige organische stof oxideert. Hierdoor worden ook nog eens grote hoeveelheden CO2 uitgestoten. Het mag duidelijk zijn dat bodemdaling maatschappelijke problemen en kosten opleveren.
Bodemdaling door menselijk ingrijpen
- Welke processen veroorzaken bodemdaling?
- Wat is de mate van daling?
- Hoeveel broeikasgas komt hierbij vrij?
- En hoe kunnen we voorspellen hoeveel daling er (nog) op zal treden?
Door deze vragen in samenhang te onderzoeken, wordt duidelijker wat de mogelijkheden zijn om die processen te beïnvloeden.
Op landelijke schaal zijn de belangrijkste processen in de ondiepe ondergrond die bodemdaling veroorzaken: het krimpen van klei en de oxidatie en samendrukking van veen. Deze worden voor een belangrijk deel veroorzaakt door het aanpassen van het grondwaterpeil door drainage en ontwatering. Lokale effecten van deze ondiepe bodemdaling zijn het verzakken van wegen, bruggen, dijken of huizen, maar ook een vergroot overstromingsrisico van laaggelegen gebieden. Bodemdaling wordt op regionale schaal nog eens versterkt door de winning van diepe ondergrondse gas-, olie en zoutvoorraden. Door de grote diepte waarop deze daling wordt geïnitieerd zijn de effecten aan het oppervlak vrij gelijkmatig en uiten zich als een schotelvormige (additionele) daling uitgesmeerd over meerdere kilometers. Hierbij is schade aan gebouwen niet waarschijnlijk, maar mitigerende maatregelen voor het waterbeheer kunnen bij bodemdalingen vanaf vijf a tien cm wel nodig zijn.
Bij wat men in de ondergrond doet of wil doen moet daarom kritisch gekeken worden naar de eventuele bodemdaling en de gevolgen daarvan. Beleid en regelgeving kunnen dan zo worden afgestemd dat de impact door bodemdaling minimaal is en dat een duurzame en veilige leefomgeving wordt bevorderd.
Expertise bodemdaling
Wij hebben kennis van de processen die bodemdaling veroorzaken in zowel de ondiepe als de diepe ondergrond. Diepe en ondiepe oorzaken van bodemdaling onderzoeken we in samenhang met elkaar, waarbij we bodemdaling kunnen ontrafelen in de verschillende oorzaken. Naast deze kennis hebben wij ook de beschikking over veel gegevens over zowel de opbouw van de ondergrond als de snelheid van bodemdaling en de hoeveelheid CO2 uitstoot die hiermee gepaard gaat. Wij meten, monitoren en modelleren bodemdaling, zodat we deze steeds beter kunnen voorspellen. In beleidsontwikkeling kunnen dan zowel de kansen als de risico’s op evenwichtige wijze worden geanalyseerd en afgewogen.
Inschatting van bodemdaling
Bij veel activiteiten in de ondergrond is het nodig om een inschatting te maken van mogelijke bodemdaling. Niet voor niets is dit een speerpunt van de Geologische Dienst Nederland. De combinatie is onze kracht: kennis en gegevens; diep en ondiep; meten, begrijpen en voorspellen. We maken zichtbaar waar en hoeveel de bodem daalt, zodat beleid daarop kan worden aangepast.
Neem contact met ons op
-
Michiel van der Meulen
Functie:Chief geologist-
Standplaats:Utrecht
-
Telefoon:+31 88 866 48 74
-
E-mail:E-mail Michiel
-
LinkedIn:Michiel op LinkedIn
-
-
Maurice Hanegraaf
Functie:Business Director Geo Energy-
Standplaats:Utrecht
-
Telefoon:+31 6 52 80 35 37
-
E-mail:E-mail Maurice
-
LinkedIn:Maurice op LinkedIn
-
-
Tirza van Daalen
Functie:Market director-
Standplaats:Utrecht
-
Telefoon:+31 88 866 25 09
-
E-mail:E-mail Tirza
-
LinkedIn:Tirza op LinkedIn
-
Laat je verder inspireren
TNO-studies over potentieel geothermie vinden weg naar kunstgalerie in Turijn
Je werkt bij TNO aan langetermijnscenario’s voor het energiesysteem om wereldwijd de klimaatdoelstellingen in 2050 te halen en plots ontvang je een mail van een beroemde Italiaanse fotograaf. ‘‘Mag onze visueel ontwerper hier iets moois van maken?”
Ondersteuning gemeenten om warmtetransitie te realiseren
Decentrale overheden, met name gemeenten, spelen een cruciale rol in de warmtetransitie. Ruim 90 procent van de woningen in ons land wordt nu nog fossiel verwarmd, vooral met aardgas. Ontdek hoe TNO gemeenten ondersteunt met kennis, ervaring en tools voor duurzame warmtebronnen zoals geothermie.
Geothermie en seismologische monitoring
Geothermie is een belangrijke energiebron binnen de energietransitie. De winning is plaatselijk en de opbrengst hangt niet af van variaties in zon en wind. Er zijn nu ongeveer 20 projecten actief en naar verwachting groeit geothermie de komende decennia flink.
AI maakt geothermie efficiënter en productiever
TNO heeft in de sector geothermie laten zien hoe uit beschikbare data met behulp van AI veel meer inzicht is te verkrijgen om processen te verbeteren en zelfs mogelijke verstoringen te voorspellen. Beeld: RCSG / Floris Scheplitz
Nieuwe kaart zeebodemsediment voor beter beheer Noordzee
De Geologische Dienst Nederland, onderdeel van TNO, heeft met behulp van geavanceerde technologie de onderwaterbodem nauwkeurig digitaal in kaart gebracht. Overheden en bedrijven kunnen zo betere beslissingen nemen over activiteiten in de Noordzeebodem.
