Energiearmoede voorkomen

Voor het verbeteren van lokaal, regionaal en landelijk beleid onderzoeken we de effectiviteit van interventies. In Europees verband wisselen we kennis uit met andere lidstaten en delen we onderzoeksresultaten rond dit vraagstuk. Zo ontwikkelen we sociale innovaties voor de energietransitie.

Sinds de stijging van de energieprijzen gebruiken gemeenten budgetten voor de inzet van steunmaatregelen bij huishoudens om energiearmoede te voorkomen, zoals energiecoaches die advies geven, fixteams die woningen isoleren, renovaties en witgoedregelingen.

In ons onderzoek concludeerden we dat deze steunmaatregelen positieve effecten hebben (pdf) op energiearmoede gerelateerde aspecten (je leest hier de samenvatting van het onderzoek (pdf)).

Onderzoek naar beleid en besluitvorming helpt gemeenten om onderbouwde keuzes te maken. Waar we aan werken:

• De bredere context betrekken. Het gaat om samenhang tussen leefbaarheid in de wijk, sociale cohesie, veiligheid, financiële zekerheid en persoonlijke ontwikkeling. Zodra wijkbewoners ontdekken dat gezamenlijk energie opwekken of een collectieve warmtevoorziening loont, neemt de belangstelling vaak toe.
• Onderzoek naar nieuwe manieren van samenwerken en gemeentelijke besluitvorming bij de lokale warmtevoorziening.
• Ontwikkelen van leertrajecten voor gemeenten en lokale energiecoöperaties. Hierin wisselen zij onderling en met ons als kennispartner ervaringen uit waaruit nieuwe kennis en inzichten ontstaan.
• Met ondernemers werken aan het energieneutraal maken van bedrijventerreinen.

De energietransitie komt letterlijk achter de voordeur. Denk aan isolatie, nieuwe installaties of een ander kooktoestel. Sommige bewoners hebben zich daarin verdiept of wonen al in een duurzaam huis. Anderen zijn er nog niet mee bezig. De stappen van kennismaking en bewustwording tot het besluit om te investeren in duurzaamheid noemen we een klantreis.

We onderzoeken de klantreis en ontwikkelen samen met de markt concepten om bewoners hierin te helpen. Acceptatie van eindgebruikers zoals bewoners is hierin belangrijk. Ook zorgen andere factoren voor inbedding van duurzame technologie in de maatschappij. Daarvoor ontwikkelen we een aanpak en we helpen bedrijven.

In Denemarken zijn warmtenetten al breder in gebruik. We analyseerden hoe warmtenetten daar zijn geordend en hebben een overzicht gemaakt van Nederlandse en buitenlandse successen en innovaties voor een duurzame en betaalbare energietransitie. Het serieus betrekken van bewoners bevordert daarbij acceptatie en draagvlak. Lokale bewonersverenigingen spelen hierbij een belangrijke rol.

De wet- en regelgeving moet zo zijn ingericht dat nieuwe, innovatieve bedrijven dezelfde kansen krijgen als bestaande ondernemingen. Dat is nu niet altijd zo. Ook voor lokale coöperaties is toetreden tot de markt vaak lastig. Zo zijn we betrokken bij een project waarin zij samen met banken een model bedenken voor de financiering van warmtenetten van deze coöperaties.

Het aardgasvrij maken van ons land is een rigoureuze stap en onderdeel van de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening in 2050. Wat moet er precies gebeuren, door wie en wanneer om aardgasvrije wijken grootschalig mogelijk te maken? Dat is de vraag waarover onze onderzoekers zich buigen.

Nederland kan CO2-uitstoot veel verder terugdringen dan in het Klimaatakkoord voor de totale gebouwde omgeving is afgesproken. Namelijk door nog geen tiende van de bedrijventerreinen in Nederland komend decennium energiepositief te maken. Bedrijventerreinen zijn een ondergeschoven kindje in de discussie over energiebesparing. Terwijl juist daar veel meer milieuwinst valt te behalen dan bij woningen.

TNO heeft een serious game ontwikkeld om bedrijventerreinen met ambities op het gebied van verduurzaming een stap verder te brengen. Deelnemers aan het spel zijn de ondernemers op het terrein en het resultaat is een lijst met eerste acties om een gekozen energieproject te realiseren. Speel de game over verduurzaming bedrijventerreinen.

In opdracht van de provincie Zuid-Holland voerden TNO, CBS en Erasmus MC een onderzoek uit om energiearmoede in kaart te brengen. Daarnaast brachten we in beeld gebracht hoe de Provincie Zuid-Holland hier een aanpak voor kan ontwikkelen. Dat kan door een vraaggericht programma, aangestuurd vanuit de uitvoerders in de wijk, dat ook de kans biedt om huishoudens met energiearmoede te helpen en minder kwetsbaar te maken. Download het rapport over energiearmoede in Zuid-Holland (pdf) (pdf)

De gebouwde omgeving moet in 2050 CO2-neutraal zijn. Hiervoor moeten 7 miljoen huizen en één miljoen andere gebouwen van het gas af. We ontwikkelden hiervoor de aanpak in contingenten. Daarmee kan 70 procent van de gebouwvoorraad efficiënter, goedkoper en sneller worden verduurzaamd. Hierin staat de bundeling van de vraag tot specifieke clusters van gebouwen centraal.