TNO Innovatiemonitor 2025: Innovatie stijgt in prioriteiten verkiezingsprogramma’s

Thema:: Digitale samenleving; Duurzame samenleving; Gezonde samenleving; Veilige samenleving

11 september 2025

Alle politieke partijen besteden in hun (concept)verkiezingsprogramma’s aandacht aan innovatie. In 2023 zagen we voor VVD, D66, ChristenUnie en VOLT een groene “ja” op alle vijf innovatie-aspecten. In 2025 zijn hier ook GroenLinks-PvdA, CDA en NSC bijgekomen. Zeven partijen willen jaarlijks minstens 3% van het bruto binnenlands product (bbp) investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Twee jaar geleden lag het aantal op zes partijen. Opvallend is dat - ten opzichte van twee jaar geleden – de partijen meer concrete plannen hebben om tot de 3%-doelstelling te komen. Dit blijkt uit de Innovatiemonitor die TNO voor de tweede keer publiceert.

Geld naar innovatie, hoeveel onduidelijk

In acht verkiezingsprogramma’s komt de oprichting van een Nationale Investeringsbank voor. Ook noemen partijen verschillende fiscale en financieringsmaatregelen om start- en scale-ups te ondersteunen. GroenLinks-PvdA wil een Toekomstfonds van 25 miljard door te investeren in onder meer duurzame, innovatieve industrie en onderzoek. CDA en D66 willen het Groeifonds voortzetten. VVD bepleit een investeringsagenda voor nationale groei. SP wil investeren in innovatie, PvdD in ‘groen’ onderzoek. JA21 wil R&D aftrekbaar maken. Toch blijft het in veel programma’s onduidelijk hoeveel geld er precies is gereserveerd voor innovatie.

Uit eerder TNO-onderzoek blijkt dat er ieder jaar structureel geld bij moet om de 3% BBP te bereiken en te behouden. Om in 2030 de 3%-norm te behalen komt dit voor de komende jaren opgeteld neer op EUR 14,9 mld. Publieke investeringen in R&D moeten daarbij gericht private investeringen uitlokken.

Programma’s explicieter over innovatie en verdienvermogen

Wat opvalt is dat veel partijen specifieker dan twee jaar geleden aangeven hoe R&D in Nederland een prominentere rol moet krijgen. Zo wordt het belang van de ontwikkeling van kennis over AI genoemd, bijvoorbeeld door de ontwikkeling van een AI-fabriek in Groningen en de ontwikkeling van het Nederlandse taalmodel GPT-NL. Op het gebied van veiligheid willen enkele partijen dat Nederland sterk wordt in drones, cybersecurity en ruimtevaart. Voor energie staan innovaties als batterijtechnologie, nucleaire kennisinfrastructuur en waterstof vermeld. D66 is de enige partij die inzet op een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie.

Over het aantrekken van buitenlands talent lopen de meningen van partijen uiteen. Zo staat de expatregeling weer ter discussie. Enkele partijen willen de expatregeling doorzetten in de huidige vorm, terwijl andere partijen de regeling willen afslanken of geheel beëindigen.

Samenvatting analyse verkiezingsprogramma's.

Legenda
Icoon	Toelichting
	Innovatie genoemd: Wordt innovatie genoemd in het verkiezingsprogramma en heeft de partij plannen om innovatie te bevorderen?
	3% Lissabon: Streeft de partij naar het bereiken van het Lissabon-doel om 3% van het Bruto Binnenlands Product te investeren in Research & Development (R&D)?
	Langetermijnvisie: Heeft de partij een langetermijnvisie en -strategie op innovatie?
	Versterken innovatieklimaat: Doet de partij concrete voorstellen om grote bedrijven, MKB en startups/scale-ups te ondersteunen? Bijvoorbeeld door het tegengaan van regeldruk, R&D budgetten en investeringen in voor de markt nog te risicovolle projecten.
	Innovatie voor maatschappelijke opgaven: Zet de partij innovatie in bij het aanpakken van meerdere maatschappelijke vraagstukken?

TNO Innovatiemonitor 2025

Bekijk via onderstaande link de toelichting per partij in de TNO Innovatiemonitor 2025.

TNO Innovatiemonitor

De vijf aspecten voor de TNO Innovatiemonitor.

Wordt innovatie genoemd in het verkiezingsprogramma en heeft de partij plannen om innovatie te bevorderen?

Streeft de partij naar het bereiken van het Lissabondoel om 3% van het Bruto Binnenlands Product te investeren in Research & Development (R&D)?

Heeft de partij een langetermijnvisie en -strategie op innovatie?

Doet de partij concrete voorstellen om bedrijven, mkb en startups/scale-ups te ondersteunen?

Zet de partij innovatie in ten behoeve van meerdere maatschappelijke vraagstukken?

Disclaimer

In de TNO Innovatiemonitor zijn partijen opgenomen die ten minste één zetel hebben in de Tweede Kamer, of die ten minste één zetel hebben in de Peilingwijzer van 3 september 2025. De partijen staan in volgorde van de Peilingwijzer van 3 september 2025. DENK zit er nog niet in omdat het programma nog niet uit is.