1 op de 12 kinderen groeit op in energiearmoede

Energiearmoede raakt kinderen dubbel hard

Energiearmoede wordt doorgaans gemeten op huishoudniveau, maar dit rapport legt de nadruk op de individuele ervaring van kinderen. Kinderen zijn extra kwetsbaar voor de gevolgen van een koud, vochtig en slecht geïsoleerd huis. Uit internationale literatuur blijkt dat zij vaker kampen met astma, ondervoeding, mentale klachten en slechtere schoolprestaties.

“Als een kind vijf jaar moet wachten op een gezond huis, kan dat gevolgen hebben voor de rest van zijn of haar leven,” aldus de onderzoekers Thomas Schuurman Hess en Arianne van der Wal van TNO.

In huishoudens met energiearmoede gaat gemiddeld 6,6% van het inkomen naar energie, tegenover 3,7% bij andere gezinnen. Bij huishoudens met een laag inkomen en een hoge energierekening loopt dit op tot 13,1%. Dit betekent dat er minder geld overblijft voor voeding, sport, kleding en schoolspullen.

Wie zijn deze kinderen?

De studie laat zien dat kinderen in energiearmoede vaak opgroeien in:

• Eenoudergezinnen met een jonge, vrouwelijke hoofdkostwinner
• Gezinnen met een eerste generatie migratieachtergrond
• Sociale huurwoningen van lage energetische kwaliteit
• Grensprovincies zoals Groningen en Limburg, en in de Randstad

Het gemiddeld besteedbaar inkomen in deze huishoudens ligt op €28.388, tegenover €42.491 bij gezinnen zonder energiearmoede.

Gezondheid en schoolprestaties onder druk

Kinderen in energiearmoede hebben een verhoogd risico op:

• Luchtwegaandoeningen zoals astma
• Mentale klachten zoals stress, somberheid en slaapproblemen
• Leerachterstanden door een oncomfortabele leeromgeving thuis

“Kinderen die opgroeien in energiearmoede hebben twee keer zoveel kans op astma en lopen een verhoogd risico op een armoedeval,” aldus het rapport. “Dat wil zeggen: de achterstanden die zij nu oplopen kunnen hun kansen op een gezond en stabiel leven blijvend beperken.”

Beleid mist kindgericht perspectief

Hoewel kinderarmoede en energiearmoede beide op de beleidsagenda staan, worden ze nog te weinig in samenhang bekeken. Beleidsmaatregelen richten zich vaak op huishoudens als geheel, terwijl de specifieke energiebehoeften van kinderen onderbelicht blijven.

“Kinderen worden systematisch over het hoofd gezien in Europees en Nederlands energiearmoedebeleid,” stelt het rapport. “Ze worden impliciet meegenomen als onderdeel van een huishouden, maar zelden erkend als afzonderlijke belanghebbenden met eigen rechten en behoeften.”

De maatregelen om de energiekosten te compenseren hebben een tijdelijk effect gehad op het aantal kinderen dat in energiearmoede leeft. Zonder deze compensatie zou er een hoger aantal gemeenten zijn geweest waar het aantal kinderen in energiearmoede boven de 10% ligt. Zo wordt duidelijk dat er in de provincies Friesland, Limburg, Gelderland, Overijssel en Brabant een hoge toename plaatsvindt.

Aanbevelingen van TNO

TNO doet drie concrete aanbevelingen:

1. Versterk energiearmoedebeleid met expliciete aandacht voor kinderen
   Energiearmoedebeleid moet rekening houden met de leefwereld van kinderen en hun recht op een gezond binnenklimaat.
2. Verbind kinderarmoede en energiearmoede in beleid
   Combineer inkomensondersteuning met woningverbetering en gerichte energievoorzieningen voor gezinnen met kinderen.
3. Maak gerichte keuzes voor kwetsbare doelgroepen
   Richt beleid op huishoudens waar kinderen het grootste risico lopen, zoals jonge eenoudergezinnen in sociale huurwoningen.

Het rapport “Kinderen in Energiearmoede” (pdf) is onderdeel van het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede, uitgevoerd door TNO in samenwerking met het CBS en diverse ministeries en provincies. Het onderzoek is gebaseerd op literatuurverkenning en dataverkenning van energiearmoede-indicatoren over de periode 2019–2024.

Meer informatie vind je op de website Energy.nl.