Tijdmakers: Van zeewierplaag op de stranden naar nuttige grondstoffen

Nieuwsgierig geworden naar dit stukje goud uit de zee? Onze expert Jaap van Hal, innovatiemanager bioraffinage, vertelt je meer interessante feiten over zeewier.

Waarom zeewier?

Zeewier, of macro-algen zoals het eigenlijk wordt genoemd, zijn één van de snelst groeiende biomassa's ter wereld. Jaap legt uit: "Zeewier heeft slechts licht, CO2 en nutriënten uit zeewater (bijvoorbeeld stikstof, kalium en fosfor) nodig om te groeien.”

De enorme groeisnelheid van zeewier leidt daarom op sommige plekken zelfs tot overvolle stranden met 'stinkend zeewier' en is bijvoorbeeld op de Caraïben een bedreiging voor toerisme. Dit is een gevolg van o.a. klimaatsverandering en overbemesting.

Maar bij TNO zien we zeewier als nuttige grondstof voor nieuwe producten waarmee we tegelijkertijd CO₂ reduceren en bijdragen aan duurzame oplossingen voor de problematiek op de stranden.

"Zeewieren komen voor in rode, bruine en groene varianten. Ze hebben allemaal een andere samenstelling, maar hun overeenkomst is dat ze rijk zijn aan suikerachtige stoffen", vertelt Jaap van Hal. “Die suikers kunnen wij weer omzetten naar bijvoorbeeld bio-plastics of bio- ethanol."

Deze 'verborgen kampioen van de oceaan' kan ons helpen de samenleving te verduurzamen door duurzame grondstoffen voor de energie- en materiaaltransitie te kweken. Door de hoge groeisnelheid en samenstelling is zeewier geschikt om de overgang naar een biogebaseerde, circulaire, duurzame en rechtvaardige samenleving te versnellen.

Grondstoffen uit zeewier halen. Hoe gaat dat in zijn werk?

"Van de zeewier maken we de stoffen vrij en 'knippen’ ze via een chemisch proces in kleinere stukjes, zodat ze geschikt zijn om verder om te zetten." Jaap legt uit: "We nemen een zeewier, kijken dan met een analytisch apparaat welke suikers erin zitten en dan maken we de suikers eruit vrij.

Dit doen we met een chromatographische scheidingsmethode. Dat apparaat scheidt dus de suikers en bepaalt de hoeveelheid op basis van hun chemische eigenschappen.

Als we weten welke suikers erin zitten, maken we de suikers vrij uit zeewier en zorgen ervoor dat het geschikt is voor de omzettingsstap die we voor ogen hebben."

Wat kan je van zeewier maken?

"Bij TNO maken wij de suikers vrij en sturen we deze naar een projectpartner, bijvoorbeeld Wageningen of de DTI (Deense TNO). Die maken er dan bijvoorbeeld bio-ethanol van en DTI mengt deze bio-ethanol met pure benzine tot de welbekende E10 benzine aan de pomp."

Maar zeewier wordt in nog veel meer toepassingen verwerkt. Jaap benadrukt: "Er zijn overal zeewierproducten zonder dat mensen het weten. Je bent in de afgelopen 24 uur hoogstwaarschijnlijk met zeewier in aanraking gekomen."

We zien het in chemicaliën, kleding (cellulose uit zeewier), materialen, biobrandstoffen, diervoer, bio-coatings (verf), maar ook veel in cosmetica en persoonlijke verzorgingsproducten. Zoals lippenstift, huid- en haarproducten (de zeepachtige producten). En het meest waarschijnlijke product dat je dagelijks gebruikt: tandpasta. "

Om van tandpasta een echte pasta te maken, is o.a. alginaat nodig. Alginaat komt altijd uit zeewier. Je herkent dit product op de verpakking als E400 t/m E403.”

Datzelfde alginaat wordt ook gebruikt in kartonnen doosjes, als duurzame en functionele vervanging van de plastic film. Alginaat wordt ook gebruikt voor het maken van een afdruk van je gebit bij de tandarts. En wordt tegenwoordig zelfs gebruikt in vrouwelijke hygiëneproducten, bijvoorbeeld in tampons.