TNO’s Strategisch Plan 2026–2029: Focus, schaal en impact

Wat levert dit plan in 2029 concreet voor Nederland op?

“Onze strategie is geslaagd als we meerdere start- en scale-ups met onze ondersteuning uit laten groeien tot spelers van formaat. Om zo nieuwe control points in internationale waardeketens te creëren. Zoals ASML dat doet. Je moet een “vlag” neerzetten en een technologische voorsprong nemen op cruciale punten in de globale waardeketens. Zo creëer je een unieke positie. Naast “nieuwe bedrijven” verder te brengen, richt onze strategie zich op het versterken van de concurrentiepositie van bestaande bedrijven. Dit door samen te werken aan grensverleggende innovatie. Zo verstevigen en verbreden we de industriële basis van Nederland.”

“Dit kan niet zonder bij te dragen aan “evidence based policy”. Door de overheid op cruciale maatschappelijke prioriteiten, als verduurzaming en weerbaarheid, te voorzien van onderzoek en het aandragen van wetenschappelijke inzichten. Ook op de verschillende vormen van congestie die onze samenleving en economie in de greep houden, leveren we onze bijdrage. Zoals het overvolle stroomnet en tekort aan woningen.”

“Last but not least, TNO wil een sleutelrol vervullen in het ontwikkelen van kennis en technologie die Nederland veiliger, weerbaarder en op een aantal terreinen (defensie) technologisch toonaangevend maken. Door de opbouw van een sterke defensie-industrie te ondersteunen. Zodat Nederland — in NAVO-verband — klaarstaat om onze vrijheid te beschermen en te winnen.”

Hoe gaat u dat tot stand brengen. Wat is de belangrijkste koerswijziging in dit nieuwe strategische plan?

“We gaan ons sterker focussen. Op die gebieden waar we een voorsprong hebben, een duidelijke “right-to-play” hebben, én waar het markt- en toepassingspotentieel groot is. Maar ook daar waar TNO van nature een rol heeft te vervullen. De thema”s uit de vorige strategieperiode – gezondheid, veiligheid, duurzaamheid en digitalisering – zijn relevant, maar nog te breed geformuleerd. Daardoor is het lastig om scherp te sturen op wat we precies doen."

"We hebben per thema gekeken waar onze maximale toegevoegde waarde ligt. Daarbij stellen we steeds de vraag: zijn we hier een leading innovator of slechts een van de velen? Omdat middelen schaars zijn, moeten we ze zo effectief mogelijk inzetten. En dat vraagt om focus. Overigens geldt dat niet alleen voor TNO, maar voor Nederland als geheel. Zonder focus geen excellentie.”

TNO is een brede organisatie die aan veel thema's werkt. Welke krijgen meer prioriteit?

“De onderwerpen die duidelijk gaan profiteren van deze strategiewijziging zijn hightech, quantumtechnologie, semiconductors, AI, cybersecurity en defensie. Maar ook specifieke onderwerpen op het gebied van duurzaamheid, zoals netcongestie, klimaatadaptatie en circulaire koolstof. En gezondheid, zoals zorginnovatie en medtech. Zoals gezegd: het gaat dan om specifieke thema's binnen die domeinen. We stappen af van de reflex om te zeggen: dit is een belangrijk maatschappelijk thema, dus moeten we daar iets mee. "

"In plaats daarvan kijken we nu scherper: ja, het is belangrijk, maar op welk onderdeel kunnen wij als TNO echt waarde toevoegen? En kunnen we daar daadwerkelijk impact maken? Alles wat TNO doet, moet belangrijk zijn — maar niet alles wat belangrijk is, vraagt om een rol van TNO. Neem bijvoorbeeld windenergie: deze sector is inmiddels volledig geïndustrialiseerd, met grote professionele partijen die het voortouw nemen. In zulke gevallen verandert onze rol en met name de wijze waarop de projecten worden gefinancierd.”

TNO zit midden in de innovatieketen, in de valley of death. Blijft dat zo?

“We gaan ons nog nadrukkelijker richten op het overbruggen van die valley of death. Tussen de academische wereld en het bedrijfsleven. We werken met universiteiten en bedrijven nauw samen om zo onderzoek verder te brengen, toe te passen en op te schalen. Zo werken we samen met start- en scale-ups en gevestigde bedrijven om innovaties naar de markt te brengen. Want innovatie is alleen succesvol als het schaalbaar is.”

TNO wil ook bijdragen aan de strategische autonomie van Nederland. Hoe?

“Nederland en Europa zijn sterk afhankelijk van buitenlandse technologie en grondstoffen. Als TNO onderzoeken we hoe we die afhankelijkheid kunnen verkleinen, bijvoorbeeld door meer gebruik te maken van grondstoffen die binnen de Europese Unie beschikbaar zijn — of waar de EU toegang toe kan krijgen, bijvoorbeeld via recycling en hergebruik. We kijken hoe we onze afhankelijkheid van kritieke materialen kunnen verminderen. Denk aan een electrolyser voor groene waterstof die met 200 keer minder iridium werkt, of het vervangen van zilver door koper in zonnecellen.”

“Het is een illusie om alle internationale waardeketens terug te halen naar Europa of Nederland. Wat wél kan, is het creëren van nieuwe “control points” in die ketens: technologische posities waarin we zó uniek zijn dat de rest van de wereld afhankelijk van ons wordt. ASML is daar het schoolvoorbeeld van. In de halfgeleiderwaardeketen is de hele wereld afhankelijk van hun machines uit Veldhoven. We hebben in Nederland meer bedrijven als ASML nodig — en daar zetten wij ons actief voor in.”

Nederland gaat de defensie-uitgaven bijna verdubbelen. Betekent dat ook dat defensie belangrijker wordt voor TNO?

“Ja, absoluut — en dat geldt voor TNO als geheel. De “whole of society”-benadering vraagt ook om een “whole of TNO”-aanpak. We moeten als organisatie bijdragen aan het versterken van de weerbaarheid van Nederland. Dat is niet alleen een verantwoordelijkheid van Defensie, of van onze unit Defensie en Veiligheid, maar van de hele samenleving — en dus ook van TNO in de volle breedte. Enerzijds door niet specifiek-militaire technologie nadrukkelijker ook op defensietoepassing te richten - dual use - anderzijds door actief bij te dragen aan weerbaarheid in andere toepassingdomeinen."

Innovatie komt steeds vaker van start-ups. Hoe gaat TNO daarmee samenwerken?

“Nederland telt veel innovatieve start-ups, maar in de scale-up-fase hapert ons systeem. Dat is een groot probleem, want technologische doorbraken en industriële vernieuwing komen vaak voort uit start-ups die snel opschalen naar de nieuwe industriële kampioenen. Voor TNO betekent dit dat we onze spin-offs actiever gaan begeleiden en ondersteunen. Om ze zo sneller en vaker te schalen. Bij onze spin-offs mag het niet zijn “uit het oog, uit het hart”."

“We gaan nu ook start- en scale-ups ondersteunen die niet uit TNO voortkomen. Bijvoorbeeld door onderzoek voor ze te doen, onze labs ter beschikking te stellen of door ons netwerk in te zetten. Als deze bedrijven geen geld hebben om ons te kunnen betalen, kunnen we ook een aandelenbelang in ze nemen. Dat hebben we dit jaar al drie keer gedaan. We gaan deze bedrijven net zo behandelen als start-ups die uit TNO voortkomen.”

“Om start- en scale-ups verder te helpen groeien, zijn we een samenwerking aangegaan met Techleap en Invest-NL. Samen kunnen we start-ups nog beter ondersteunen met onderzoek, coaching vanuit Techleap, en investeringen vanuit Invest-NL. Groeigeld (venture capital) wordt steeds belangrijker om succesvolle scale-ups te creëren. We zijn gewend om als TNO met overheden en het bedrijfsleven samen te werken in een triple helix. Maar dat moet een quadrupel helix worden met investeerders erbij.”

Het Strategisch Plan heeft als ondertitel: grensverleggend. Dat klinkt ambitieus.

“We moeten heel ambitieus zijn. De urgentie is hoog. In Amerika en China gaan de ontwikkelingen op onder andere het gebied van artificial intelligence, quantum computing, medtech, cleantech en fotonische chips razendsnel. Veel sneller dan veel mensen denken. En met een enorme executiekracht. In ongelooflijk tempo worden veel en snel AI-datacentra en hightechfabrieken gebouwd. We denken in Nederland dat het vooral gaat om het ontwikkelen van kennis. Dat is inderdaad belangrijk en daarin zijn we ook sterk. Maar vervolgens moet je wel doorpakken. Het gaat uiteindelijk ook om tempo en executiekracht.”

Header image: Kiki Groot