Robots inzetten om ons land te beschermen

JenV Robotica Samenwerkingsprogramma

TNO en het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) werken sinds 3 jaar aan een innovatie-ecosysteem waarin veiligheidspartners, onderzoeksinstellingen en bedrijven samenwerken op het gebied van robotica. Drijvende krachten hierachter zijn TNO’s Ingrid Weima, programmacoördinator robotica, en Bas ter Luun, senior adviseur Kennis en Innovatie bij Directie Innovatie, Kennis en Strategie van JenV. Waarom deze samenwerking? Ter Luun: "Los van elkaar werd er bij verschillende veiligheidspartners binnen JenV gewerkt aan onderzoek en innovatie op het gebied van robotica. Door gezamenlijk verder te ontwikkelen, besteden we onze middelen efficiënter en wordt onze innovatiekracht groter." "Samen kunnen we sneller stappen maken", zegt Weima. "Op het gebied van technologie, maar ook op andere gebieden, zoals ethiek of praktische toepasbaarheid." Ter Luun: "Ons uiteindelijk doel is om robotica op een veilige en verantwoordelijke manier te implementeren. Dat bereiken we alleen samen’’

Geen luxe, maar noodzaak

Het vergroten van innovatiekracht is van levensbelang in het veiligheidsdomein. Ter Luun: "De druk op onze nationale veiligheid groeit. Denk aan mondiale spanningen, maar ook aan grensoverschrijdende criminaliteit en de beveiliging die bijvoorbeeld nodig is in de havens. In deze tijd van arbeidsmarktkrapte zijn er nooit genoeg mensen beschikbaar om die toenemende druk aan te kunnen." Sneller innoveren op het gebied van robotica en AI is dan ook geen luxe, maar noodzaak.

De kracht van samen innoveren

Voor de verschillende veiligheidsorganisaties is de inzet van robotische platforms nieuw. De toegevoegde waarde wordt groter dan deze ook autonoom kunnen ondersteunen bij bepaalde taken. De verschillende veiligheidsorganisaties dragen daarom use cases aan waar zij die toegevoegde waarde verwachten van autonome platformen die hun huidige medewerkers dan ondersteunen bij de uitvoering van hun taken. Maar ondanks dat de technologie al veel kan, is er nog een innovatiegat te overbruggen. Wat de platforms precies moeten kunnen en hoe goed dit moet zijn, is iets wat TNO nu onderzoekt in de praktijk. Op die manier worden de behoeften én randvoorwaarden duidelijker en kunnen bedrijven hier gerichter op inspringen. Die ontwikkelingen kan TNO vervolgens weer verifiëren en valideren voor de veiligheidsorganisaties. De partijen vullen elkaar dus perfect aan. Ter Luun: "Hoe meer kennis we delen, hoe sneller we oplossingen vinden."Weima voegt toe: "Het gaat niet alleen over technologie. We hebben daarnaast te maken met vraagstukken over ethiek, privacy, mens-machine interactie en de inbedding van robotica in een overheidsorganisatie, dus verantwoorde AI. Ook op die vlakken kunnen we elkaar inspireren en van elkaar leren."

Focus op autonomie en telepresence

Ontwikkelingen van robotica-toepassingen die momenteel binnen het JenV Robotica Samenwerkingsprogramma lopen, zijn onder andere een robot die op verkenning uitgaat, een beveiligingsrobot die terreinen en objecten bewaakt en sociale robots die ondersteunen in gevangenissen. Op de vraag op welke technologische ontwikkelingen de partners zich de komende tijd focussen, antwoord Weima: "Dat is ten eerste autonomie: we zorgen dat robots zelf iets kunnen. Zoals navigeren, duiden (bijvoorbeeld weten wat een bureau is), vergelijkingen maken (net lag hier een tas en nu niet meer) en specifieke taken uitvoeren. Die autonomie verder ontwikkelen is de sprong die we moeten maken."

Samenwerking tussen mens en machine

Een belangrijk thema voor de samenwerkingspartners is de mens-machine-interactie. Hoe kunnen we de kracht van technologie én van mensen optimaal benutten? Weima: "De kansen voor robotica liggen vooral bij het zogenoemde ‘dull, dirty & dangerous’-werk. Zoals steeds hetzelfde stukje heen en weer lopen als beveiliger, of slachtoffers zoeken in een gebouw dat op instorten staat. Als mensen bij dit soort taken kunnen samenwerken met robots, wordt hun werk interessanter en minder risicovol." Hoe ziet zo’n samenwerking er dan uit? Ter Luun: "Een mens kan op cruciale momenten meekijken en door middel van Telepresence meer complexe acties aansturen, bijvoorbeeld door de robotarm op afstand te bedienen."

Implementatie van oplossingen versnellen

Hoewel de technische mogelijkheden nu al indrukwekkend zijn, is de implementatie van robotica in de praktijk complex en tijdrovend. Weima: "Mensen zien de Hollywood-versie van robots die kunnen dansen. Maar in de realiteit gaat het bij de overheid om een publieke taak. Dan moet je met alle kaders rekening houden en de processen van testen en valideren stap voor stap volgen." Het onderzoek binnen het innovatie-ecosysteem is de eerste stap en maakt duidelijk voor welke taken robotica wel en niet kan werken in de praktijk. De partners kijken vervolgens samen hoe ze de implementatie van oplossingen kunnen versnellen. Vervolgstappen zijn bijvoorbeeld het doorontwikkelen met bedrijven en andere overheidsinstellingen, het inrichten van een testbaan voor robotica-concepten, en er ligt een plan voor een toegankelijk universeel platform. Daarop worden alle randvoorwaarden en standaarden in kaart gebracht, zoals ethische kwesties, (cyber)veiligheid en regelgeving.

Kansen voor het bedrijfsleven

Naast de veiligheidspartners en onderzoeksinstellingen zoals TNO, is het bedrijfsleven een derde onmisbare partij in dit innovatie-ecosysteem. Ter Luun: ‘Bedrijven kunnen gebruikmaken van de opgebouwde kennis om producten te ontwikkelen voor meerdere sectoren. Binnen de overheid, zoals Defensie, de brandweer en ziekenhuizen. Maar ook daarbuiten, zoals in de particuliere beveiliging, de logistiek, de landbouw en ga zo maar door. Bijvoorbeeld bewaken en beveiligen met ondersteuning van een robot kan bij veel meer partijen een rol spelen.’ Die potentiële schaalgrootte maakt het interessant voor bedrijven om ook in te stappen.

Een voorzichtige voorspelling voor de toekomst

Hoe zien Weima en Ter Luun de toekomst? Weima: "Ik hoop dat over 5 jaar de oplossingen echt uit de markt komen en bedrijven ze zelf gaan ontwikkelen. Dat wij de kennisbasis hebben om die oplossingen te valideren. En dat de eerste robotconcepten bij veiligheidspartners operationeel zijn." En over 15 jaar? Ter Luun: "Dan zullen robots toch echt wel meedraaien in het dagelijks werk. Dat is ook een bredere beweging in alle sectoren. Ik heb een robotstofzuiger en ik kan nu al niet meer zonder."