Gemeentelijke besluitvorming warmtenetten: leren van koplopers

In 2030 moeten naar verwachting zo’n 750.000 extra woningen op een warmtenet worden aangesloten. Dat betekent bijna een verdrievoudiging van de huidige 400.000 naar ruim een miljoen woningen. Om die ambitie te verwezenlijken bereiden gemeenten zich voor op de aanleg van warmtenetten. Ze blijken dan op complexe vraagstukken te stuiten waarbij huidige en nieuwe technologieën, processen, marktwerking en regelgeving elkaar raken.

Knelpunten in kaart

In opdracht van het ministerie van EZK en met medewerking van BZK, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft TNO met zes koplopers tien vragen doorgenomen, trekt conclusies en doet aanbevelingen. Daaruit blijkt dat juist de verschillen in aanpak bij de zes gemeenten  veel leerzaam materiaal opleveren op organisatorisch, technisch en procesmatig gebied. Er bestaat geen standaard organisatiemodel voor warmtenetten in gemeenten. Daarvoor verschillen zij op allerlei vlakken te veel. Wel maakt het, op zich beperkte, onderzoek duidelijk waar knelpunten zitten.

Onvoldoende aanbieders

Volgens TNO zou de rijksoverheid de onderhandelingspositie van gemeenten kunnen versterken door richtlijnen en randvoorwaarden te stellen voor de aanleg van een warmtenet. Dan ontstaat een meer gelijk speelveld voor gevestigde partijen en nieuwkomers en kunnen gemeenten zich onafhankelijker opstellen naar marktpartijen.

Gemeenten geven aan dat er vaak onvoldoende aanbieders zijn op de markt. TNO beveelt onderzoek aan naar de vraag hoe de lokale markten functioneren en of er belemmeringen zijn voor nieuwkomers.

Belangen zorgvuldig afwegen

Volgens TNO is een  zorgvuldige afweging van de belangen van alle betrokken afnemers, zowel woningcorporaties als particuliere eigenaar-bewoners en huurders essentieel. Toegankelijke kennis voor iedereen en inspraak vooraf vergroten het draagvlak en zijn daarmee cruciaal voor het realiseren van aardgasvrije wijken.

Kosten en baten transparant maken

Gemeenten hebben geen volledig beeld van de kosten en baten van warmtenetten. Wel dragen de gemeenten vaak financieel bij om het verlieslatende deel in de opbrengsten van het warmtebedrijf te compenseren. TNO bepleit een transparante boekhouding, zodat gemeenten en woningcorporaties een goed beeld krijgen van de kosten en opbrengsten en zo inzicht hebben in onder meer de rendementen, de levensduur en restwaarde van het warmtenet.