Preventie van beroepsziekten

Thema:
Beroepsblootstelling

De combinatie van blootstellingen tijdens ons leven heeft een sterke invloed op de ontwikkeling van ziekten. Denk aan de omgeving waarin we opgroeien, wonen, werken, sporten en slapen. Dit heeft geleid tot het concept exposoom: het geheel van blootstellingen die mensen tijdens hun leven ervaren en hoe hun lichaam daarop reageert.

Samen met partners werken we aan technologie en methoden om deze blootstellingen te monitoren en te interpreteren, ze te relateren aan gezondheidseffecten en effectieve preventiemethoden te ontwikkelen.

Download het whitepaper

Lees meer over het concept exposoom in het whitepaper ‘Exposome: Connecting the dots for effective prevention of disease’.

Het veelbelovende potentieel van het exposoom

Veel gangbare aandoeningen zijn nauw verbonden met blootstellingen die variëren van leefstijlfactoren tot chemische blootstellingen, sociale interacties en stress. Gezamenlijk hebben deze blootstellingen een enorme impact op de gezondheid in de samenleving. Helaas kunnen we vaak niet verklaren waarom de ene persoon een bepaalde ziekte wel zal ontwikkelen en de andere niet, vanwege het complexe verband tussen blootstellingen en effecten. Het exposoomconcept helpt om deze kloof in kennis te overbruggen. Dit levert belangrijke inzichten op die de basis zijn voor preventie, bijvoorbeeld:

  • Waarom wordt de ene persoon ziek en de andere niet?
  • Hoe leiden verschillende blootstellingen samen tot effecten op de gezondheid?
  • Wat zijn de eerste tekenen van de negatieve effecten van de blootstelling?

Exposoom en beroepsmatige gezondheid

Beroepsmatige blootstelling is een belangrijke factor voor gezondheid. Mensen brengen er veel tijd door. Blootstelling op het werk is vaak hoger en complexer dan buiten of in de huiselijke omgeving. En werken is nauw verbonden met levensstijl en gedrag (bijvoorbeeld dieet, lichaamsbeweging, roken en alcoholgebruik) en de sociaaleconomische status.

We passen het exposoomconcept toe op beroepsmatige blootstelling om empirisch onderbouwde en effectieve preventieve maatregelen te ontwikkelen die de gezondheid op de werkplek verbeteren. Een paar voorbeelden:

  • We gebruiken sensoren en op sensoren gebaseerde methoden om persoonlijke blootstellingsprofielen over de hele werkdag te verkrijgen. Hierdoor krijgen we een beter inzicht in wie er wordt blootgesteld, waar iemand zich bevindt tijdens hogere blootstellingen en wat de redenen voor deze blootstelling zijn. Meer informatie over de Virtual Occupational Hygiene Assistent of bekijk de video.
  • Met innovatie van andere methoden bepalen we interne of externe blootstelling zoals point of care biomonitoring of (persoonlijke) passieve monsternamemethoden.
  • We combineren data mining van bestaande toxicologische kennis met interne blootstellingen in de mens en blootstellingsresponse-informatie. Met als doel om betere inzichten te krijgen in de mechanismen die tot ziekten leiden, in welke blootstellingen werken via vergelijkbare mechanismen, en in gevoelige groepen. Dit draagt bij aan efficiëntere risicobeoordeling waarbij we alle bronnen van informatie beter meenemen.
  • We coördineren het EU EPHOR-project waarin een groot consortium van EU-partners werkt aan de ontwikkeling en toepassing van methoden en technieken om het ‘werkende leven’ exposoom te karakteriseren en te begrijpen hoe deze met gezondheid samenhangt. De ontwikkelde methoden en technieken zullen beschikbaar worden gemaakt voor wetenschappers, arbeidshygiënisten en -artsen, en beleidmakers via de WeExpose toolbox.

We werken graag samen met belanghebbenden zoals arbeidshygiënisten, werknemers en werkgevers, sensor ontwikkelaars, IT-ontwikkelaars etc. aan de ontwikkeling van de Virtual Occupational Hygiene Assistent om beroepsziekten te voorkomen. Wij werken aan de volgende technologieën of toepassingen:

TRACE systeem voor meten van blootstelling met sensoren

Met het TRACE systeem wil TNO het meten van blootstelling met sensoren op de werkplek toegankelijk maken voor iedereen. Het systeem bevat alle apparatuur en software die nodig zijn om blootstelling over tijd en in near real-time te visualiseren. Momenteel zijn wij op zoek naar gebruikers om pilots met dit systeem uit te voeren. Lees meer over trace en de mogelijkheden voor pilots.

We maken veelal gebruik van commercieel beschikbare sensoren. Maar als deze ontbreken, ontwikkelen we ze ook zelf. Een voorbeeld hiervan is een draagbare fijnstof sensor speciaal voor op de werkplek die massa meet in plaats van aantallen deeltjes. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van een crystalline-silica-sensor in samenwerking met eindgebruikers. Bekijk de video over de Crystalline-silicia-sensor.

Binnen de internationale samenwerking op het gebied van arbeidshygiëne, met HSE en NIOSH, richten we ons onder andere op de toepassing van sensoren op de werkvloer. Ook beantwoorden we praktische vragen zoals welke sensor is het meest geschikt om een specifieke blootstelling te meten, hoe bepalen we de validiteit van de verkregen data en welke nieuwe informatie kunnen we halen uit al deze nieuwe data?

Speciaal voor de werkplek maakten we infobladen die beschrijven hoe je sensoren kunt toepassen en voor welke doelen. De infobladen geven voor- en nadelen van deze toepassingen en gaan in op mogelijke ethische vraagstukken die zich kunnen voordoen bij de introductie van sensoren op de werkplek.

Naast het visualiseren van blootstelling over de dag of het direct koppelen van een te hoge gemeten blootstelling aan een waarschuwing, willen we ook meer complexe blootstellingsvraagstukken beantwoorden. Waar vinden de blootstellingen vooral plaats, en onder welke omstandigheden bij welke werknemer? Daarom ontwikkelen we modellen en data-analysetechnieken voor sensordata waarmee we blootstelling in zowel tijd als in de ruimte kunnen modeleren.

We maken bijvoorbeeld ‘heatmaps’ die de concentraties in de ruimte weergeven. Ook ontwikkelen we modellen die oorzaken van veranderingen in blootstelling gedurende de dag identificeren. Daarnaast onderzoeken we of sensordata van waarde is in het verder verbeteren van de huidige blootstellingsmodellen die voornamelijk gebruikt worden om tijdgewogen gemiddelde blootstellingen te schatten voor regulatoire doeleinden. Een voorbeeld hiervan is de Advanced REACH Tool (ART). Deze modellen geven een veel gedetailleerder beeld van waar, wanneer en waarom verhoogde blootstelling plaatsvindt. Hierdoor is meer gerichte preventie van blootstelling mogelijk.

Sensoren verzamelen data, die vaak gaan over personen. De introductie van sensoren op de werkplek kan dus effect hebben op ethische waarden, bijvoorbeeld op gezondheid en welzijn, recht op zelfbeschikking, privacy, vertrouwen, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid. Tijdens de ontwikkeling van deze technologieën nemen we eindgebruikers daarom al in een vroeg stadium mee.

Onze ontwikkeling van de Virtual Occupational Hygiene Assistant is onderdeel van het programma working life exposoom waar we alle blootstellingen gedurende het werkende leven in kaart brengen en de doorvertaling maken naar (vroege) effecten op gezondheid.

Data-infrastructuur: EXCITE

Om sensordata informatief te maken voor de werknemer of arbeidshygiënist moeten we deze omzetten in begrijpelijke informatie met handelingsperspectief. Daarom ontwikkelden we EXCITE: een data-infrastructuur voor onderzoek en prototypingdoeleinden. Hiermee kunnen we sensordata in real time opslaan, omzetten (op basis van bovenstaande modellen) en terugkoppelen aan de gebruiker. EXCITE is een modulair systeem waarmee we flexibel sensordata aan andere type informatie of modellen kunnen koppelen. Het systeem wordt daarmee continu uitgebreid. EXCITE is ontworpen om transparantie en hergebruik van de bewerking van de sensordata te optimaliseren.

Exposoom en stedelijke gezondheid

Iedereen krijgt tijdens zijn of haar leven te maken met blootstellingen in de stedelijke omgeving die mogelijk effecten hebben op de gezondheid. Denk aan luchtverontreiniging, geluid en hitte. Daarom ontwikkelen we methoden om zulke stedelijke blootstellingen beter te karakteriseren op basis van de combinatie van sensormetingen en hoog resolutie (dispersie) modellen:

  • In de regio Eindhoven, karakteriseren we blootstelling aan luchtverontreiniging op persoonlijk en groepsniveau met een grootschalig sensornetwerk. Dat doen we in samenwerking met industrie, lokale overheden, burgers en kennisinstituten. Lees meer over luchtkwaliteit meten voor een gezonde omgeving.
  • Binnen het consortium Precisie geneeskunde voor meer zuurstof (P4O2), gecoördineerd door AMC, ontwikkelen we methodologie voor het karakteriseren van het binnenklimaat bij COPD-patiënten. Dit doen we in samenwerking met een bedrijf dat een COPD-zelfmanagementapp maakt. De uitkomsten worden opgenomen in de zelfmanagementapp met als doel om longaanvallen beter te voorkomen.

Het immuun exposoom

Tussen de 15 en 20 procent van de westerse bevolking lijdt aan een ontstekingsziekte. Ontstekingsprocessen spelen daarnaast een belangrijke rol in tal van andere aandoeningen. Het immuunsysteem wordt gedreven door de inflammatoire balans. Deze balans is afhankelijk van een complex samenspel tussen intrinsieke en extrinsieke factoren zoals chemische en microbiële blootstellingen. We onderzoeken wat belangrijke extrinsieke factoren zijn en via welke mechanismen deze (gezamenlijk) het immuunsysteem beïnvloeden. Dit is cruciaal voor de ontwikkeling van veilige en effectieve interventies en beheersing van allergische en ontstekingsziekten.

Ontdek onze innovaties voor toekomstbestendig werken

Lees, bekijk en beluister de verhalen over onze projecten waar we met publieke en private partners innovaties ontwikkelen voor het toekomstbestendig werken. Download de e-brochure 'Innovaties voor toekomstbestendig werken'.

Samenwerken

Dankzij ons multidisciplinaire karakter en onze eigen experts, variërend van sensorontwikkelaars tot blootstellingswetenschappers en van systeembiologen tot gedragswetenschappers, zijn we in staat om het exposoom te ontrafelen. Samen met partners uit de industrie en de onderzoekswereld werken we in samenwerkingsverbanden die essentieel zijn om verder te komen op dit gebied en om toepassingen te ontwikkelen.

We hebben een strategisch partnerschap voor exposoomonderzoek met het NIOSH in de VS, HSE in het Verenigd Koninkrijk en de Utrechtse Exposome Hub. Wil je meer weten over onze exposoomactiviteiten of met ons samenwerken? Neem dan contact met ons op.

Publicaties

Laat je verder inspireren

75 resultaten, getoond 1 t/m 5

Zittijd onder werkenden is zorgwekkend

Informatietype:
Nieuws
15 maart 2024
Veel zitten en onvoldoende bewegen brengen gezondheidsrisico’s met zich mee. Het verhoogt onder andere de kans op het krijgen van hart- en vaatziekten en diabetes type II.

Algoritmisch management vereist afspraken tussen werkgevers en werknemers

Informatietype:
Nieuws
6 maart 2024

DESTRESS: onderzoek naar het voorkomen van chronische stress bij werknemers

Informatietype:
Nieuws
5 maart 2024

Zo bouw je een ijzersterke leercultuur

Informatietype:
Insight
5 maart 2024

Factsheets over fysieke belasting op het werk

Informatietype:
Nieuws
27 februari 2024