Fijnstof en andere luchtvervuiling in kaart brengen: Welke bronnen dragen het meest bij?

Thema:
Klimaat en luchtkwaliteit

Luchtvervuiling, waaronder fijnstof, is slecht voor de gezondheid. Het veroorzaakt luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten en vroegtijdig overlijden. Betrouwbare data over de herkomst van luchtvervuiling zijn dan ook hard nodig. TNO’s webapplicatie TOPAS geeft beleidsmakers en andere geïnteresseerden een actueel inzicht in de concentraties en herkomst van fijnstof voor ruim tweehonderd Europese steden. Het systeem wordt momenteel uitgebreid zodat het ook de herkomst van stikstofdioxide (NO2), ozon en methaan kan weergeven.

TNO's fijnstofkaart

Bekijk welke bronnen verantwoordelijk zijn voor fijnstof in de lucht in een stad.

Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs voor de schadelijke effecten van luchtverontreiniging op de gezondheid, in het bijzonder van fijnstof. Overheden hebben vanuit Europese richtlijnen de verplichting om overschrijdingen te analyseren en waar nodig maatregelen te treffen. Om gerichte en effectieve maatregelen te kunnen nemen, is inzicht in de geografische en sectorale herkomst van luchtvervuiling nodig.

Bronnen van luchtvervuiling in kaart brengen

Achter TOPAS (TNO Operational Source Apportionment Service) zit door TNO ontwikkelde luchtkwaliteitsmodelering. Het is gebaseerd op TNO-kennis over emissies en atmosferische modellen. Deze kennis wordt gecombineerd met actuele weersinformatie en Europese meetgegevens over luchtverontreiniging. TNO heeft veel ervaring als het gaat om luchtkwaliteit. We inventariseren al dertig jaar emissies voor Nederlandse en Europese overheden. We doen luchtkwaliteitsvoorspellingen voor Nederland en Europa maar ook daarbuiten (Verenigde Staten, China en Zuid-Amerika).

Onze tools voor brontoekenning van luchtvervuiling zetten we ook in binnen het Copernicus Atmosphere Monitoring Service. Binnen dit programma werken we in opdracht van ECMWF samen met internationale partners (INERIS, MetNorway en NILU) aan de provisie van informatie voor beleidsmakers ter identificatie van belangrijkste bronnen van luchtvervuiling en ondersteuning voor het ontwikkelen van mitigatie strategieën.

Overheden hulp bieden bij keuzes

Met TOPAS hebben beleidsmakers veel beter inzicht in de bronnen van luchtvervuiling dan voorheen. Op basis daarvan kunnen vervolgens voorzorgsmaatregelen genomen worden. Bepaalde sectoren zijn met name verantwoordelijk voor componenten van luchtvervuiling die relatief schadelijk voor de gezondheid zijn, zoals roetdeeltjes.

De sectorale herkomst uit TOPAS geeft daarmee ook inzicht in prioritering van maatregelen gericht op het behalen van de maximale gezondheidswinst. Op deze manier biedt TNO overheden hulp bij het maken van strategische beleidskeuzes op het gebied van op luchtkwaliteit en gezondheid.

Fijnstofkaart

Het resultaat is een fijnstofkaart waarop beleidsmakers en overige geïnteresseerden per stad kunnen inzien welke bronnen verantwoordelijk zijn voor fijnstof in de lucht. TOPAS biedt gratis data over de laatste zes weken en wordt elke 24 uur ververst. Het model wordt continu verbeterd en is voor een groot deel open source. Beleidsmakers kunnen bij TNO data opvragen die langer teruggaan.

4 inspirerende projecten luchtkwaliteit uit de praktijk

Het doel van dit project is om de in het kader van de Copernicus Atmospheric Monitoring Service (CAMS) ontwikkelde producten bruikbaar te maken voor beleidsmakers.

Hierbij gaat het om prognoses van de Europese luchtkwaliteit, groene scenario's en het effect hiervan op de Europese luchtkwaliteit en overschrijdingen, en brontoekenning om de oorsprong van en de reden voor overschrijdingen van de grenswaarden voor luchtkwaliteit in steden vast te stellen.

Wij leveren met het LOTOS-EUROS-model dagelijks operationele prognoses van de bijdragen van landen aan Europese steden. TNO werkt ook mee aan afzonderlijke rapporten die op verzoek van de klant worden opgesteld (naar aanleiding van overschrijdingen) en waarin een analyse wordt gemaakt van de oorsprong van de overschrijdingen van de grenswaarden.

In dit horizon 2020 project werken we samen met een internationaal team aan de ontwikkeling van services op het gebied van luchtkwaliteit, In het project hebben we onze brontoekenningstool verder ontwikkeld zodat ze ook inzetbaar is over andere gebieden in de wereld.

Naast een wereldwijd inzetbare TOPAS is er ook een prototype mitigatietool gemaakt waarbij beleidsmakers bepaalde emissie reducties zelf kunnen instellen en de impact op de concentraties van fijnstof kunnen zien. Prototypes zijn opgezet over Santiago de Chili en Colorado in de Verenigde Staten.

Het doel van dit project was om het effect van de Poolse emissies op het fijnstofniveau in de oostelijke delen van Duitsland vast te stellen. Specifieke aandacht ging uit naar de verbetering van de modellering van het episodisch fijnstofniveau tijdens de winter (2016-2017).

LOTOS-EUROS wordt gebruikt voor het berekenen van bijdragen van bronsectoren en -gebieden. De emissie-informatie voor houtverbranding wordt bijgewerkt met de meest recente wetenschappelijke informatie. Ten slotte wordt de gemodelleerde brontoekenning vergeleken met brontoekenning op basis van waarnemingen (PMF) op 10 locaties in Oost-Duitsland.

In dit project hebben we gekeken wat de bijdrage van zowel binnenlandse scheepvaart als internationale scheepvaart op zee is op de luchtkwaliteit in 19 Europese haven steden.

Laat je verder inspireren

30 resultaten, getoond 1 t/m 5

Samen met burgers houtrook in kaart brengen voor gerichte beleidsmaatregelen

Informatietype:
Insight
1 februari 2024
Houtstook bevat schadelijke stoffen voor onze gezondheid. In een pilot met hulp van burgers onderzoeken we de individuele gezondheidsschade op wijkniveau.

Werkelijke methaanuitstoot schepen op LNG hoger dan huidige regelgeving veronderstelt

Informatietype:
Nieuws
25 januari 2024

Cabauw de atmosferische supersite voor beter begrip van lucht en klimaat

Informatietype:
Insight
24 januari 2024

Hoe innovatie en samenwerking de luchtkwaliteit in Eindhoven verbeteren

Informatietype:
Insight
21 december 2023

Luchtkwaliteit en Emissie Onderzoek

Informatietype:
Artikel