Wereldprimeur: pilotfabriek groene waterstof op zee

Aan het project doen naast Neptune, TNO en NexStep ook operators NAM, TAQA Energy, Total mee en EBN.

Veel goedkoper

Waterstof is een alternatief voor het gebruik van aardgas in industriële processen, die nu veel CO2-uitstoot veroorzaken. Op termijn is waterstof ook bruikbaar als brandstof voor zwaar transport over de weg, water en mogelijk zelfs door de lucht. En als energiedrager kan waterstof worden opgeslagen om op piekmomenten overbelasting van het elektriciteitsnet te voorkomen. Wind op zee wekt elektriciteit op die via electrolyse van zeewater is om te zetten in waterstof en te transporteren via bestaande gasleidingen. Transport van de waterstof gasmoleculen is veel goedkoper dan dat van elektronen via zware elektriciteitskabels vanaf windparken in de Noordzee naar het land.

Tweede leven voor platforms

Nu de bouw van windparken op zee in gestaag tempo doorgaat en ze steeds verder uit de kust komen te liggen, is het zaak te onderzoeken wat de meest robuuste en goedkope manier is om de daar opgewekte elektriciteit aan land te krijgen. Offshore wind moet op termijn onze belangrijkste duurzame energiebron zijn, nog groter dan wind op land, zon, geothermie en biomassa.

Er zijn meer vliegen in één klap te slaan: op de Noordzee staan veel platforms die aan het einde van hun levensduur zijn en moeten worden afgebroken en er liggen tal van gaspijpleidingen. Die kunnen nu een tweede leven krijgen voordat ze definitief worden opgeruimd.

Veel winnaars

Als de proef slaagt, zijn er vele winnaars. TenneT moet de elektriciteit uit wind op zee aan land brengen en hoeft dan niet te investeren in dure kabels en andere elektriciteitsinfrastructuur. Transport van waterstof kan via de bestaande leidingen. De eigenaren van de platforms hebben, nu de gaswinning op veel plekken op zee eindigt, in potentie een nieuwe businesscase. Fabrikanten van electrolysers, apparaten die water splitsen in water- en zuurstof maar die nu uitsluitend op land worden gebruikt, gaan een nieuwe generatie ontwikkelen om dat op zee te kunnen doen.

Over winnaars gesproken: recentelijk heeft het PosHYdon project de Innovation of the Year Award in ontvangst mogen nemen tijdens de Awards of Excellence, georganiseerd door de Oil & Gas Council. Het project werd daar aangekondigd als 'an exciting move that highlights the global shift toward alternative energy technologies' en 'an extremely promising new path for platform development'.

Nergens ter wereld vertoond

TNO werkt in de pilot daarom nauw samen met zowel de operators van de platforms als de fabrikanten. De omstandigheden om duurzaam waterstof te produceren op zee zijn van een heel andere orde dan op land: grote afstanden, zout water, harde wind, meer slijtage, hogere installatiekosten, duurder onderhoud. Daarentegen zijn er grote kostenvoordelen te verwachten in het transport en opslag van grootschalige windenergie. Het wordt voor beide partijen interessant deze nadelen met innovaties om te zetten in een rendabele activiteit. TNO levert kennis over sensoren en datacommunicatie om de installaties op afstand onbemenst te kunnen laten functioneren, over procestechnologie, offshore operaties, meettechniek, veiligheid en energiesystemen. Deze complexe vraagstukken zijn nog nergens ter wereld in samenhang in de praktijk beproefd. Dit project kan ook een springplank zijn naar energie eilanden op zee waar ook waterstof productie wordt gepland.

Grote milieuwinst

De proeffabriek, die in 2020 wordt gebouwd op het Neptune-platform en in 2021 operationeel moet zijn, krijgt de capaciteit van één megawatt. Ogenschijnlijk weinig, maar als de door TNO bedachte methodiek en technologie werkt, staat niets opschaling in de weg. En de winst voor het milieu is groot: elke duurzaam geproduceerde kilogram waterstof bespaart tien kilo CO2 ten opzichte van de waterstof geproduceerd uit aardgas.