Hoe voorkomen we energiearmoede? De transitie van fossiele brand- en grondstoffen naar een duurzame energiehuishouding is veel meer dan een technische innovatie. Minstens zo belangrijk zijn de vraagstukken op sociaal gebied. Het succes van de energietransitie staat of valt bij draagvlak en acceptatie in de samenleving. TNO doet onderzoek naar de energietransitie en acceptatie daarvan op zowel technisch als sociaal gebied, zodat consumenten, overheden en bedrijven steeds de juiste keuzes kunnen maken.
Bekijk de energiearmoede kaart hieronder
TNO interactieve kaart Energiearmoede per gemeente en wijk in percentage weergegeven. Klik op gemeente om op wijk niveau te kijken. Energiearmoede is gemeten als het percentage huishoudens met enerzijds een laag inkomen en anderzijds óf hoge energiekosten óf een woning met een relatief lage energetische kwaliteit.
TNO brengt energiearmoede gedetailleerd in kaart. Lees hier het complete rapport: De feiten over energiearmoede in Nederland.
Lees de samenvatting van het rapport
De feiten over energiearmoede in Nederland
De feiten van Energiearmoede in Nederland
Het onderzoek ‘Energiearmoede in Nederland: hoeveel, wie en waar?’ is een vervolgstudie naar de rol van energiearmoede in de energietransitie. Het onderzoek met het CBS maakt voor het eerst duidelijk waar in ons land energiearmoede vooral voorkomt. Met name buiten de Randstad: in het noorden, oosten en zuidoosten van het land en deels in Zeeland. In het onderzoek heeft TNO de niveaus van energiearmoede uitgewerkt per gemeente.
White paper Energiearmoede
De energietransitie kan winnaars en verliezers opleveren. TNO doet onderzoek naar een betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam energiesysteem. Zonder specifieke inspanningen om een rechtvaardige overgang te waarborgen, zal niet iedereen er evenveel baat bij hebben. Het vergroten of bestendigen van bestaande ongelijkheid als onbedoeld gevolg van de energietransitie, kan de maatschappelijke steun voor die transitie ondermijnen.
Tot nu toe ontbreekt het Nederland aan een alomvattend kader om energiearmoede te meten, te monitoren en te bestrijden. Koen Straver Energiearmoede-expert van TNO heeft met partners een white paper geschreven over de energiearmoede problematiek, met bevindingen en inzichten uit onderzoek en het rapport over energiearmoede van TNO en partners. Daarbij bespreekt Koen Straver de drie innovatieve maatregelen om tot een effectief beleid voor een rechtvaardige energietransitie te komen.
Draagvlak in de samenleving
Het succes van de transitie naar duurzame energie staat of valt bij het draagvlak dat er in de samenleving voor wordt gecreëerd. We staan daarom niet alleen voor een technologische, maar ook een sociale omslag. Hoe hoog wordt de rekening? Wie gaat die betalen? Alles hangt af van de regels van het spel. Hoe worden die geschreven?
Energierechtvaardigheid heeft verschillende kanten. Zo gaat het om burgers: kunnen zij de extra kosten betalen? Bij bedrijven zijn er winnaars en verliezers. In de energiesector komt er een nieuwe rolverdeling: naast de traditionele energiebedrijven kunnen ook lokale coöperaties of nieuwe marktpartijen energie produceren en verkopen. Dat kan alleen als de wetgever daar ruimte voor geeft.
Lokaal, nationaal en landelijk armoedebeleid
TNO doet onderzoek naar energiearmoede en komt met aanbevelingen om dit fenomeen tegen te gaan. Naar schatting verkeren maar liefst drie kwart miljoen huishoudens in energiearmoede: ze kunnen de rekening niet betalen of moeten allerlei dingen laten om die te voldoen. Voor gemeenten organiseren we bijeenkomsten om mensen met lage inkomens te helpen hun energierekening omlaag te krijgen. We dragen kennis en nieuwe inzichten aan om gerichte maatregelen te treffen voor deze kwetsbare groepen.
Voor het verbeteren van lokaal, regionaal en landelijk beleid onderzoeken we de effectiviteit van interventies. In Europees verband wisselen we kennis uit met andere lidstaten en delen we onderzoeksresultaten rond dit vraagstuk. Zo ontwikkelen we sociale innovaties voor de energietransitie naast technologische.
Beleid in de wijk
Onderzoek naar beleid en besluitvorming helpt gemeenten keuzes te maken met onderbouwde feiten. Daarbij betrekken we de bredere context van de samenhang tussen leefbaarheid in de wijk, sociale cohesie, veiligheid, financiële zekerheid en persoonlijke ontwikkeling. Zodra het bewoners bijvoorbeeld duidelijk wordt dat samen energie opwekken in de wijk of een collectieve warmtevoorziening loont, neemt de belangstelling vaak toe.
TNO onderzoekt nieuwe manieren van samenwerking en gemeentelijke besluitvorming bij de lokale warmtevoorziening. We ontwikkelen leertrajecten voor gemeenten en lokale energiecoöperaties. Hierin wisselen zij onderling en met TNO als kennispartner ervaringen uit waaruit nieuwe kennis en inzichten ontstaan. Verder werkt TNO met ondernemers aan het energieneutraal maken van bedrijventerreinen.
Sociale ongelijkheid
In de uitgave ‘De ethiek van de energietransitie’ buigen experts van onder meer TNO, bureau Tertium, Milieudefensie en netbeheerder Alliander zich over de vraag of de energietransitie tot nieuwe of andere vormen van sociale ongelijkheid leidt; wie winnaars en verliezers zijn en welke keuzes er zijn om ongewenste gevolgen af te wenden.
Een voorbeeld is de betrokkenheid van burgers bij voor hen vrij ingrijpende zaken als de plaatsing van een zonne- of windpark. Net als bij het aardgasvrij maken van wijken blijkt ook hier dat het goed informeren en daadwerkelijk betrekken van bewoners cruciaal is bij zulke plannen. Een andere vraag was hoe te zorgen dat mensen tijdens de transitie niet worden beperkt in hun mobiliteit en hoe de kosten gelijkwaardig zijn te verdelen.
Maatschappelijke inbedding
De energietransitie komt letterlijk achter de voordeur. Isolatie, nieuwe installaties of een ander kooktoestel betekent dat bewoners met aanpassingen te maken krijgen in hun woning. Sommigen hebben zich daar goed hierin verdiept of wonen al in een duurzaam huis. Anderen zijn daar nog helemaal niet mee bezig. Deze stappen van kennismaking en bewustwording naar het besluit om te investeren in duurzaamheid noemen we een klantreis.
TNO doet hier onderzoek naar en ontwikkelt samen met de markt concepten om bewoners in deze klantreis te helpen. Naast acceptatie door eindgebruikers zoals bewoners zijn er ook andere factoren die ervoor kunnen zorgen dat de duurzame technologieën maatschappelijk zijn ingebed. TNO ontwikkelt hiervoor een aanpak en helpt bedrijven daarbij.
Wet- en regelgeving
De wet- en regelgeving is nog lang niet toegesneden op totstandkoming van sociale en technologische innovaties die bijdragen aan de energietransitie. TNO doet onderzoek naar wet- en regelgeving en beleid, ook hoe de energiemarkt het best georganiseerd kan worden. Ondersteunen deze de energietransitie of belemmeren ze deze juist? Vaak kan Nederland daarbij leren van ervaringen in het buitenland.
Zo hebben we geanalyseerd hoe Denemarken de warmtenetten heeft geordend en hebben we een overzicht gemaakt van Nederlandse en buitenlandse successen en innovaties die tot een duurzame en betaalbare energietransitie voor iedereen leiden. Ook hieruit blijkt dat het serieus betrekken van bewoners acceptatie en draagvlak bevordert. Lokale coöperaties van bewoners spelen hierbij een belangrijke rol.
Wet- en regelgeving dienen nieuwe, innovatieve bedrijven dezelfde kansen op de markt te geven als gevestigde ondernemingen. Dat is nu niet altijd het geval. Ook voor lokale coöperaties is de toetreding tot de markt vaak lastig. TNO is onder meer betrokken bij een project waarin zij met banken samen een model bedenken voor de financiering van warmtenetten van deze coöperaties.
Energiearmoede Projecten
Nederland aardgasvrij? Wijkaanpak motiveer bewoners
Het aardgasvrij maken van ons land is een rigoureuze stap en onderdeel van de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening in 2050. Wat moet er precies gebeuren, door wie en wanneer om aardgasvrije wijken grootschalig mogelijk te maken? Dat is de vraag waarover onderzoekers van TNO zich buigen.
BE+
Door nog geen tiende van de bedrijventerreinen in ons land het komend decennium energiepositief te maken, is veel meer CO2-uitstoot terug te dringen dan in het Klimaatakkoord is afgesproken voor de totale gebouwde omgeving. Bedrijventerreinen zijn een ondergeschoven kindje in de discussie over energiebesparing, terwijl juist hier veel meer milieuwinst valt te behalen dan bij woningen.
Energiearmoede in kaart voor de provincie Zuid-Holland
In opdracht van de provincie Zuid-Holland voerden TNO, CBS en Erasmus MC een onderzoek uit beschreven in een rapport om energiearmoede in kaart te brengen. Daarnaast is in beeld gebracht hoe de Provincie Zuid-Holland hier een aanpak voor kan ontwikkelen. Namelijk een vraaggericht programma, aangestuurd vanuit de uitvoerders in de wijk dat ook de kans biedt om huishoudens met energiearmoede te helpen en minder kwetsbaar te maken.
Lees meer over het effect van hoge gasprijzen op energiearmoede.
Versnelling klimaatneutrale gebouwde omgeving
De gebouwde omgeving moet in 2050 CO2-neutraal zijn. Om dit te realiseren moeten zeven miljoen huizen en één miljoen andere gebouwen van het gas af. TNO ontwikkelde de aanpak in contingenten, waarmee 70% van de gebouwvoorraad efficiënter, goedkoper en sneller te verduurzamen is. Hierin staat de bundeling van de vraag tot specifieke clusters van gebouwen centraal.
Meer informatie over energiearmoede?
Neem contact op met Peter Mulder voor meer informatie over ons onderzoek naar een rechtvaardige energietransitie
Effectieve interventies om energie efficiëntie te vergroten en energiearmoede te verlagen
Dit project beoogt de effectiviteit van interventies gericht op het vergroten van energie-efficiëntie en het verminderen van energiearmoede meetbaar te maken en inzicht te bieden in de succesfactoren en... Lees verderEnergiearmoede en de energietransitie
In de versnelling voor een klimaatneutrale gebouwde omgeving in 2050
Nederland staat voor een grote uitdaging. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de gebouwde omgeving in 2050 CO2-neutraal moet zijn. De komende 29 jaar moeten daarom zeven miljoen huizen en één miljoen... Lees verder
- Artificiële intelligentie
- Toepassingsgebieden
- Use cases
- Programmalijn 1: Veilige autonome systemen in een open wereld
- Programmalijn 2: Verantwoorde besluitvorming mens-machine interactie
- Secure learning in witwasdetectie
- Eerlijke besluitvorming op de arbeidsmarkt
- Secure learning in diabetes-2 advies
- Diagnose voor printeronderhoud
- Bodemdaling monitoren
- Eerlijke besluitvorming in het recht
- Augmented werknemer in smart industry
- Energiebalans voor smart homes
- Secure learning in oncologie onderzoek
- Innovatie monitoring in beleid
- Nieuws
- NL AI Coalitie investeert in Appl.AI-programma
- Versnelde AI ontwikkelingen door krachtenbundeling TNO en Nederlandse AI Coalitie
- Appl.AI Events
- Defensie & Veiligheid
- Roadmaps
- Operations & Human Factors
- Adaptieve Krijgsmacht
- Klimaatkamers voor onderzoek naar menselijk presteren
- Desdemona: De ultieme bewegingssimulator
- LT-lab: het laboratorium voor leertechnologie van TNO
- Prestatie- en gezondheidsmonitoring
- Bewegingsziekte en inzetbaarheid
- Operationele militaire prestatie in een virtuele wereld
- SUPRA
- Integratie van Live, Virtual en Constructive Simulatie
- Concept Development & Experimentation
- LRVD: Lucht- en Raketverdediging
- Helikopterstudies
- TNO ACE: Advanced CD&E Environment
- JROADS
- FACSIM
- Operationele analyse in het veld bij militaire operaties
- MARVEL / Comprehensive Approach
- SketchaWorld
- Integrale aanpak patrouilleschepen Koninklijke Marine
- Camouflage
- Doorbraak in schreeuwend personeelstekort
- Information & Sensor Systems
- Maritieme veiligheid
- Digitale Weerbaarheid Nederland
- Risicobeperking bij escalatie in de ruimte
- LFAS - Low Frequency Active Sonar
- Tanker Remote Vision System
- Platformsignaturen
- TNO geeft vorm aan de toekomst van MMIC’s en RFIC’s
- SAKAMATA: sonar en zeezoogdieren
- PARANOID: snelle informatieverwerking
- Mijnanalyse en dreigingsevaluatie
- Scheepsakoestiek en onderwaterakoestische signaturen
- PERSEUS Wind Turbine Radar Interference Assessment tool
- Elektromagnetische veiligheid
- Opbouwen van cybervermogens
- Maritieme operaties
- Het oceaanmilieu
- Nationale Veiligheid
- Nederland veiliger met data en intelligence
- Crisisbeheersing: nieuwe uitdagingen, nieuwe kansen
- Met technologie betere terrorismebestrijding
- De lerende professional: weerbaar en duurzaam inzetbaar
- Wetenschappers schieten crime fighters te hulp
- Cybersecurity: het belang van integrale oplossingen
- Protection, Munitions & Weapons
- Beheersen en analyseren van wapensystemen
- Weapon Effects & Protection Center
- Vuurkracht
- Ballistisch onderzoek van wereldformaat
- Ballistische Prestaties en Persoonlijke Bescherming
- Bescherming en overlevingsvermogen voertuigen
- Energetische Materialen
- Materialen voor beschermingsconcepten
- Munitieveiligheid
- Bestrijding van geïmproviseerde explosieven
- Bescherming/overlevingsvermogen militaire infrastructuur
- Bescherming en overlevingsvermogen van infrastructuur
- Chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) bescherming
- Expertisegroepen
- Radar Technology
- Intelligent Imaging
- Intelligent Autonomous Systems
- Acoustics & Sonar
- Weapon Systems
- Explosions, Ballistics and Protection
- Human Behaviour and Training
- Networked Organisations
- Human Performance
- Military Operations
- Modelling, Simulation & Gaming
- Electronic Defence
- Chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) bescherming
- Energetische materialen
- Human Machine Teaming
- EnergieTransitie
- Roadmaps
- Hernieuwbare elektriciteit
- Naar grootschalige opwekking van windenergie
- Windmolenparken op zee in hogere versnelling
- Systeemintegratie windenergie
- Maximaliseren waarde windenergie in toekomstige energiemix
- Benodigde infrastructuur voor inpassen wind op zee in het energiesysteem
- Veilig en flexibel integreren en controleren van windparken in hybride energiesysteem
- Energie-eilanden voor conversie, transport en opslag
- Windparken in synergie met maatschappij en omgeving
- Elektriciteitsnet stabiel houden bij overvloed aan wind en zon
- Nieuwe technologie windenergie
- Innovatie en opkomst van zonne-energie
- Verantwoorde zonneparken
- Zonneparken: In My Backyard Please!
- Zonnepanelen op landbouwgrond
- Onderzoek biodiversiteit zonneparken
- Beter ontwerp zonneparken
- Besparingen op onderhoud zonneparken
- Drijvende zonnepanelen op binnenwateren
- Drijvende zonnepanelen op zee
- Nationaal Consortium Zon in Landschap
- Nationaal Consortium Zon op Water
- Fieldlab drijvende zonnepanelen
- Fieldlab omgevingseffecten
- Zonne-energie in bouw en infrastructuur
- Nieuwe generatie zonnepanelen in gevel verwerkt
- Ramen die zonne-energie opwekken
- Veiligheid zonnesystemen
- Zonnewarmte benutten
- Daken benutten voor zonne-energie
- Zonne-energie in wegdek en wegbermen
- Geluidsschermen produceren zonne-energie
- Zonnepanelen op dijken
- Nationaal Consortium Zon op Infra
- Outdoor testfaciliteit SolarBEAT voor BIPV(T)
- Auto’s op zonne-energie
- Mass customization
- Rendement zonnepanelen stijgt, kosten dalen
- Nieuwe technologieën maken pv veelzijdiger
- Webinar #1: Zonne-energie op weg naar impact
- Webinar #2: Betaalbare zonne-energie van elk oppervlak
- Webinar #3: Innovaties in zonne-energie technologie
- Webinar #4: Tijd voor duurzame zonne-energie
- 14 dingen die je moet weten over zonne-energie
- Waarom Europa zijn eigen zonnepanelen moet gaan produceren
- Systeemtransitie
- De sociale aspecten van de energietransitie
- TNO-faciliteiten voor onderzoek naar omgevingseffecten zonne- en windenergie
- Effectieve interventies om energie efficiëntie te vergroten en energiearmoede te verlagen
- Groen en Gemak onder één dak: ontzorg bewoners bij verduurzamen huis
- Effectiever energiemanagement in de industrie
- Financiering van de energietransitie
- Energiearmoede
- Scenario’s voor klimaatneutraal energiesysteem
- Zó werkt energie in Nederland
- De toekomst in kaart om juiste keuzes te kunnen maken
- Burgerparticipatie Regionale Energiestrategie
- Windturbines en de impact op huizenprijzen
- De energietransitie moet sneller
- Waterstof als alternatief voor aardgas
- Slimme diensten in huis stimuleren duurzaam energiegebruik
- Een betrouwbaar, betaalbaar, duurzaam en rechtvaardig energiesysteem
- Innovatie maakt de energietransitie goedkoper
- Succesvolle wijkaanpak: motiveer bewoners
- Afgewogen beslissen over aardgasvrije toekomst
- Bewoners betrekken sleutel tot succes verduurzaming
- Comfortabel en betaalbaar naar aardgasvrije wijken
- Stimulans VvE’s voor verduurzamen woningen
- TNO Webinars: Hoe maken we Nederland aardgasvrij?
- Maak het de huiseigenaar aantrekkelijk
- Gemeentelijke besluitvorming warmtenetten: leren van koplopers
- Drijfveren en barrières aardgasvrij wonen in kaart
- De kracht van het collectief
- CO2-neutrale industrie
- CO₂-uitstoot terugdringen door afvang, gebruik en opslag
- Multi-partner ALIGN-CCUS project
- STEPWISE en FReSMe: CO2-reductie oplossingen voor de staalindustrie
- 3D-printen voor een hogere CO2-afvangproductiviteit
- CEMCAP
- Terugdringen emissies staalindustrie
- On-site CO₂ Capture Services: uitstoot kosteneffectief terugdringen
- CO₂-afvang bij AVR
- SEDMES: Efficiënte technologie om CO2 om te zetten in nuttig product
- Waterstof voor een duurzame energievoorziening
- Optimalisatie productieproces waterstof
- Opslag en transport waterstof
- Waterstof als nieuwe brand- en grondstof
- H-vision: versneld CO2-arme industrie met blauwe waterstof
- 15 dingen die je moet weten over waterstof
- Wereldprimeur: waterstof productie op de Noordzee
- Toekomstige internationale keten groene waterstof in kaart
- Kansen groene waterstof voor de maakindustrie in kaart gebracht
- TNO over kabinetsvisie waterstof: begin nu
- Faraday lab: optimaliseren en opschalen elektrolyse
- Waterstof uit wind op zee
- Onderzoekscentrum voor optimaliseren en opschalen groene waterstof
- Blauwe waterstof effent weg voor groene waterstof
- Duurzame energie, chemie en materialen uit biomassa via thermochemische conversie
- ARBAHEAT - Duurzame toekomst voor kolencentrales mogelijk door omschakeling op biomassa
- AMBITION Geavanceerde biobrandstofproductie uit ligninerijke residuen
- BECOOL EU Brazilië-samenwerking op het gebied van geavanceerde biobrandstoffen
- Horti-BlueC - een nieuwe EU-samenwerking ter vermindering van bioafval en CO2-voetafdruk in de tuinbouw
- UNRAVEL - valorisatie van lignocellulose biomassa
- MacroFuels geavanceerde biobrandstoffen op basis van zeewier
- BRISK2 Biofuel Research Infrastructure for Sharing Knowledge
- Nieuwe faciliteit voor zeewier processing
- Uniek biofuels lab: transport verduurzamen met biobrandstoffen
- Duurzame vliegtuigbrandstoffen uit CO2 en water
- Afvalwaterbehandeling en recycling van plastics
- Transitie naar e-fuels: een strategie voor HIC Rotterdam
- Hergebruik bestaande infrastructuur om de energietransitie te versnellen
- Verduurzamen industriële warmtehuishouding
- 4 manieren om de industrie CO2 neutraal te maken
- Onderzoeksfaciliteit Industriële Elektrificatie versnelt vergroening Rotterdamse haven
- Mollier faciliteit: innoveren in industriële droogtechnologie
- Onderzoeksfaciliteit voor negatieve CO2 emissies
- Carnot lab versnelt verduurzaming industrie
- Efficiënt gebruik van energie en grondstoffen in de industrie
- E-Champ: Energy-efficient Combined Heat And Mass Process
- COSMOS: Organische oplossende nanofiltratie membranen op goedkope keramische dragers
- HEADLINES: Warmte-geïntegreerde destillatie die innovatieve ethyleenkrakers mogelijk maakt
- EuRyDice: Energie-efficiënte valorisatie van componenten uit processtromen
- SEWGS: revolutionaire technologie voor CO2-reductie
- e-Mission MOOI: TNO steunt Dow en Shell bij elektrisch kraken
- Elektrolysers: kansen voor de maakindustrie
- CO2-reductie vraagt om verbetering van industriële processen
- De industriële energietransitie haalbaar en betaalbaar
- Versneld industrie verduurzamen met TNO Green Print
- Duurzame ondergrond
- Naar een duurzaam gebruik van de ondergrond
- Naar een energie producerende gebouwde omgeving
- Versnelde renovatie van woningen en gebouwen
- Versnelde verduurzaming lokale warmtevoorziening
- Duidelijkheid duurzaamheid geothermie
- Innovatielab geothermie open voor ondernemers
- Betaalbare en duurzame warmte
- Ontwikkeling geothermie versnellen en opschalen
- Warmteopslag ondergronds op grote schaal realiseren
- Warmtenet van de toekomst: duurzaam, flexibel, betaalbaar
- Bedrijventerreinen versneld energiepositief
- Toekomstbestendige warmtenetten: een nieuw ontwerp
- DGE-ROLLOUT: Aardwarmte uit diepe geologische lagen in Noordwest-Europa
- Innovatieve boortechniek voor winnen aardwarmte
- Kostenreductie mogelijk voor geothermische stadsverwarming
- Impuls verduurzaming door aanpak bedrijventerreinen
- Traditionele brand- en grondstoffen
- Expertisegroepen
- Adviesgroep Economische Zaken
- Applied Geosciences
- Biobased en Circulaire Technologieën
- Energietransitie Studies
- Geo Data & IT
- Geomodelling
- Heat Transfer & Fluid Dynamics
- Solar Energy
- Solar Technologies & Applications
- Sustainable Process & Energy Systems
- Sustainable Technologies for Industrial Processes
- Windenergie
- Industrie
- Roadmaps
- Flexibele en vrije-vorm producten
- Space & Scientific Instrumentation
- Semiconductor Equipment
- Smart Industry
- Expertisegroepen
- Bouw, Infra & Maritiem
- Roadmaps
- Veilige en Duurzame Leefomgeving
- Ruim baan voor duurzamer beton
- Infrastructuur
- Duurzame gebouwen: naar een energieproducerende gebouwde omgeving
- Innovatie in de bouw door kennisdeling en advisering
- Glastuinbouw: verduurzamen met datagedreven bedrijfsvoering
- Digitalisering in de bouw
- BTIC bevordert wonen en werken in klimaatneutrale bouw en infrastructuur
- Maritieme structuren
- Deeltraject Industriële Modulaire Prefab Emissieloos bouwen
- Expertisegroepen
- Circulaire Economie & Milieu
- Roadmaps
- Expertisegroepen
- Gezond leven
- Roadmaps
- Health Technology & Digital Health
- Biomedical Health
- Work
- Duurzame arbeidsparticipatie voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
- Toekomstbestendige arbeidsmarkt
- Mismatch arbeidsmarkt vraagt om matching op skills
- Toekomstbestendige organisaties: innovatief en lerend
- Inzicht in de verandering van werk door technologie
- Gezond, veilig en productief werken
- Gezond werken met stoffen
- Monitoring van de arbeidssituatie
- Veilig werken
- Duurzame inzetbaarheid
- Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) voor SZW
- MIDI: MeetInstrument Determinanten van Innovaties
- Asbest innovaties en onderzoek
- Exposure assessment en -management van asbestvezels
- Innovatie en uitvoering van asbestdetectie in lucht, bodem en water
- Technologische innovaties voor toepassingen in de asbestbranche
- Blootstellingen die onze gezondheid beïnvloeden
- Psychosociale arbeidsbelasting integraal aanpakken
- Stimuleren van diversiteit en inclusie op de arbeidsmarkt
- Youth
- I-JGZ: Geïntegreerde en gepersonaliseerde digitale innovaties voor gezonde jeugd
- Digitale GIZ: een aantrekkelijk hulpmiddel
- Wil je jeugdarts KNMG worden? Of je competenties als opleider verder ontwikkelen?
- Didactische scholingen voor opleiders
- De eerste duizend dagen van het kind
- Eerste levensjaren: sleutel tot gezonde groei en ontwikkeling
- Gezond opvoeden zorgt voor een gezonde en weerbare jeugd
- Gezond opgroeien
- Innovatie effectieve zorg voor de jeugd
- Mondzorg jeugd
- Werkplaats SAMEN voor een betere zorg voor jeugd
- iGrow – de groei app van TNO
- Direct tot de kern met de samenstarten app
- TNO begeleidt anti-pestbeleid op scholen
- Preventieve aanpak echtscheidingsproblematiek
- De gezonde wijk
- Groeidiagrammen in PDF-formaat
- Groeidiagrammen prematuren, leeftijd 25-36 weken
- Bestellen Groeidiagrammen
- Kinderen met Downsyndroom
- Groeicalculator voor professionals
- Groeicalculator voor ouders
- De BMI-meter voor kinderen
- Gewichtsverlies bij borstgevoede baby's
- Landelijke Groeistudie toont toename overgewicht kinderen
- Richtlijnen voor Jeugdgezondheidszorg en jeugdzorg
- Volg de ontwikkeling van kinderen met de Van Wiechenfilmpjes
- Het Blije Baby Onderzoek
- Expertisegroepen
- Mobiliteit & Logistiek
- Roadmaps
- SMART and Safe Traffic and Transport
- Societal impact for accessibility and liveability
- Op feiten gebaseerde beslisinformatie voor gemeentes
- Hanteerbaar maken van disruptieve technologieën
- Bereikbare, gezonde en vitale steden
- Smart Urban Mobility: bereikbare, gezonde & vitale steden
- Kennisbundeling voor vitale, leefbare en duurzame steden
- Hoe realiseer je een Slimme en Gezonde Stad?
- Implementatie van de Omgevingswet versnellen
- Onderzoek naar bijdrage schoolzones aan beweging jeugd
- Tankterminal van de toekomst sensoren meten permanent en realtime rond de tankopslag
- Sensing voor een veilige gezonde leefomgeving
- FOUNTAIN geeft inzicht in effecten van interventies
- Schonere lucht, water en bodem door krachtenbundeling in milieulab
- Big data ecosystems: samenwerken aan datagestuurde steden
- Smart Sustainable Districts: innovatieve oplossingen voor stedelijke transformatie
- Kennismediation bij gebiedsontwikkeling
- Climate Proof Cities
- INCAH – infrastructuur en klimaatverandering
- Mobiliteitstransitie
- Mobiliteit inrichten
- Smart mobility and logistics
- Data Driven Logistics
- De Smart Data Factory for logistics
- Efficiënt goederen afhandelen
- Logistieke innovatie: internationale handel efficienter en veiliger maken
- Serious gaming logistiek leidt tot innovatieve oplossingen
- Afvallogistiek
- Slim containers vervoeren
- Slim datagebruik voor logistieke innovaties
- Slimme bouwlogistieke concepten in de praktijk
- Synchromodaliteit efficiente, flexibele en duurzame logistieke sector
- Veiligheid van kegelschepen verhogen
- Wachttijden op containerterminal voorspellen
- Toepassen smart data verbetert logistieke performance
- Eerste stappen richting zelforganiserende logistiek
- Connected Automated Transport
- Visie extramurale zorg 2030
- Smart vehicles
- Smart Mobility Research Centre (SMRC)
- Sustainable Traffic and Transport
- Sustainable Mobility and Logistics
- Verbeteren luchtkwaliteit door monitoring werkelijke uitstoot
- Emissies bestelauto’s belangrijk voor luchtkwaliteit
- Emissies voertuigen over langere tijd meten
- Prototype - Elektrisch Variabele Transmissie
- Uitstoot van fijnstof door dieselvoertuigen
- Onderzoeken ten behoeve van emissieregistratie
- Emissiefactoren voor het wegverkeer
- Emissiemetingen aan treinen, schepen en bouwmachines
- Emissiemetingen aan tweewielers
- Emissiemetingen aan personen en bestelauto's
- Emissiemetingen aan vrachtwagens en bussen
- Smart Emissions Measurement System (SEMS)
- Emissies van voertuigen in de praktijk Euro 5 diesel
- Emissiemetingen in de praktijk
- De transitie naar CO2-neutrale mobiliteit in 2050
- Duurzame logistiek
- Innovatie in logistiek maakt steden schoon
- Samenwerken en experimenteren in stedelijk logistieke living labs
- Binnenvaart en rondvaart schoon en zuinig maken
- Methoden voor bepalen carbon footprint
- Het verlagen van de CO2-uitstoot door commercieel wegvervoer
- Outlook op CO2 reductie in het internationaal goederenvervoer
- CO2-uitstoot in de logistiek
- Emissiefactoren voor Stikstofdepositieberekeningen
- Sustainable Vehicles
- Schone scheepvaart: naar een duurzame scheepvaart
- Expertisegroepen
- Informatie & Communicatie Technologie
- Roadmaps
- Fast open infrastructures
- Networks
- Trends & ontwikkelingen in de digitale samenleving: 5G
- TNO-rapport doorslaggevend in juridische procedures
- Rekenmethode UTOPIC bespaart Essent Kabelcom miljoenen
- Monitor Draadloze Technologie
- TNO expert report the decisive factor in legal procedures
- Future Network Services: communicatienetwerken voor en door Nederland
- Digital Policy
- Sport en Media Technologie
- Social XR
- Data sharing
- Trusted ICT
- Efficiëntie, effectiviteit, kwaliteit en de kosten van systemen
- Expertisegroepen
- Strategische Analyses & Beleid
- Expertisegroepen
- Strategic Business Analysis
- Energietransitie: uitdagend, maar mogelijk
- ‘Groene chemie, nieuwe economie’
- Collaboratieve Business Modellen
- Het EXIOMOD model
- Value Case Methodology
- Smart Public Nodes - de smart city business case bewezen
- Strategic Business Analysis creëert meerwaarde door impact van duurzaamheidsbeleid inzichtelijk te maken
- Werken bij SBA
- Groeien door innovatie ecosystemen
- Nieuwe kijk op verdienvermogen
- Strategy & Policy
- AI in de publieke sector
- Transities en Besluitvorming
- Strategic Innovation Assets - Startpunt discussie beschermen of versterken innovatiesysteem
- Geautomatiseerde besluitvorming en het EU-VS Privacy Shield
- Het Policy Lab: datagedreven beleidsontwikkeling
- Missiegedreven onderzoeks- en innovatiebeleid
- Fieldlab als katalysator voor ICT ontwikkelingen
- Portfolioanalyse: kansrijke innovatieopgaven voor Nederland
- Orchestrating Innovation
- Webinar: Innovatie in publiek-private ecosystemen
- Tech Transfer
Dr. Peter Mulder
Neem contact op met Dr. Peter Mulder
De vraag is verzonden! Je ontvangt binnenkort een bevestigingsmail.
Er is helaas iets misgegaan. Probeer het later opnieuw.