Schone lucht is belangrijk voor de gezondheid. De luchtkwaliteit kan worden verbeterd door de emissies van wegvoertuigen terug te brengen. Om inzicht te krijgen in voertuigemissies voert TNO in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het steekproefcontroleprogramma personenwagens uit. In dat programma verzamelt TNO door het uitvoeren van praktijkmetingen objectieve gegevens over de uitstoot van personenauto’s. De uitstoot van fijnstof is één van de aandachtsgebieden in de steekproef.
Roetfilters brengen fijnstofuitstoot fors terug
Bij de verbranding van diesel in de motor van een auto ontstaat onder meer roet. Roet bestaat uit vaste deeltjes, die in de uitlaatgassen zweven en die de gassen een zwarte kleur geven. Een dieselmotor stoot echter ook andere deeltjes uit. Alle uitgestoten deeltjes samen worden in de regel aangeduid als fijnstof.
Fijnstof is schadelijk voor de gezondheid. Om de uitstoot van fijnstof door dieselvoertuigen te verminderen zijn moderne personen- en bestelwagens met dieselmotor voorzien van een gesloten roetfilter. De introductie van dit roetfilter heeft ervoor gezorgd dat fijnstofemissies van deze wegvoertuigen in de praktijk met 95 tot 99% zijn gedaald.
Om uiteenlopende redenen worden roetfilters soms echter verwijderd en dat heeft een sterk negatief effect op de luchtkwaliteit. Daarom is het belangrijk ervoor te zorgen dat roetfilters gedurende de levensduur van het voertuig geïnstalleerd blijven én goed blijven functioneren.
Huidige APK niet geschikt voor controle roetfilters
In de huidige APK worden moderne dieselvoertuigen met roetfilter op uitstoot gecontroleerd door het uitlezen van het On-Board-Diagnostics-systeem (OBD). Bij het fysiek verwijderen van het roetfilter wordt het roetfilter echter ook ‘weggeprogrammeerd’ in de software van de auto. Daarom wordt een verwijderd roetfilter in de OBD-controle niet opgemerkt.
Oude diesels (tot en met Euro 4) worden aan een roetmeting onderworpen. Bij deze meting, die al decennia oud is, worden alleen auto’s met een zeer hoge uitstoot afgekeurd. Moderne (Euro 5 en Euro 6) diesels, die na een niet geslaagde OBD-controle ook een roetmeting krijgen, voldoen ook zonder roetfilter gemakkelijk aan de verouderde hoge limieten voor de roetuitstoot. Dat heeft tot gevolg dat het in de huidige APK niet mogelijk is om vast te stellen of een roetfilter is verwijderd.
TNO heeft als eerste een APK-deeltjestest voor dieselvoertuigen ontwikkeld waarmee defecte of verwijderde roetfilters worden gedetecteerd. Met een deeltjesconcentratiemeting wordt tussen tien en 30 seconden vastgesteld of een roetfilter wel of niet voldoende filtert. Naar verwachting wordt deze test binnen afzienbare tijd de nieuwe wereldwijde standaard. Daarmee zorgt TNO niet alleen voor minder luchtvervuiling, maar heeft het ook een internationale primeur in handen.
TNO-rapporten over roetfilters en mogelijkheden voor controle in de APK
Het rapport “Roetfilters voor auto’s: werking, onderhoud, reparatie en controle”, onderaan deze pagina, beschrijft in toegankelijke termen de belangrijkste aspecten van roetfilters en de mogelijkheden voor controle op het goed functioneren daarvan in de APK.
Dit rapport is met name gebaseerd op vier onderzoeken die TNO in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft uitgevoerd. Die onderzoeken, waarvan de rapporten ook op deze pagina zijn te vinden, worden hieronder kort besproken.
- In een eerste onderzoek in 2013 heeft TNO voor het Ministerie testmethodes en procedures onderzocht voor de beoordeling van gesloten roetfilters. Die procedures maakten gebruik van verschillende typen roet- of rookmeters, ook wel opaciteitsmeters genoemd. De resultaten in deze studie wezen uit dat de huidige vrije acceleratietest met een moderne, verbeterde opaciteitsmeter mogelijk geschikt is voor toepassing in de APK-test voor voertuigen met gesloten roetfilter.
- In 2015 heeft de RDW in samenwerking met TNO op verzoek van het Ministerie ongeveer 400 voertuigen, die een APK-steekproefcontrole kregen opgelegd, aanvullend getest. Het belangrijkste doel was een indruk te verkrijgen van het aandeel defecte of gedemonteerde roetfilters. Uit dit onderzoek bleek dat bij circa 5 tot 7% van de dieselpersonenauto’s met een ‘af fabriek’ roetfilter sterk verhoogde aantallen deeltjes hebben, die aanwijzing zijn dat het filter verwijderd of defect was.”
- TNO voerde begin 2016 voor het Ministerie een vervolgonderzoek uit naar de wijze waarop in de toekomst in de APK kan worden gecontroleerd op de aanwezigheid van een goed functionerend roetfilter. In dit onderzoek is niet alleen gekeken naar aanpassingen aan de huidige meetmethode – de roetmeting – maar zijn ook nieuwe meetmethoden onderzocht. Voor 213 dieselvoertuigen heeft TNO de roetuitstoot vastgesteld met twee verschillende typen roetmeters. Daarnaast is met behulp van een deeltjesteller het aantal deeltjes in de uitlaatgassen van de voertuigen gemeten. In het onderzoek zijn twee geschikte opties voor een APK-roetfiltertest naar voren gekomen.
- In 2016 en 2017 heeft TNO voor het Ministerie een vervolgonderzoek uitgevoerd waarin de huidige APK rookemissietest in detail is onderzocht. Uit het onderzoek blijkt dat deze rooktest, die gedateerd is en alleen de rookwaarde van een voertuig meet, niet geschikt is om de PM- en PN-emissies in de praktijk in kaart te brengen. Daarom is een nieuwe APK-testprocedure op basis van een deeltjesaantallenmeting ontwikkeld.
De nieuwe procedure is gevoeliger en nauwkeuriger dan de oude rooktest en geeft een goed beeld van de praktijk-PN-emissie van dieselvoertuigen. Bovendien is de nieuwe methode minder belastend voor het voertuig en de keurmeester, omdat deze bij stationair toerental wordt uitgevoerd. Een uitrol in de praktijk wordt haalbaar geacht als goedkopere deeltjestellers worden ontwikkeld en de nieuwe testprocedure in reglementen wordt opgenomen. Ook in de typekeuring is gebleken dat een limiet op de PN emissie de robuuste eis is aan een goedwerkend roetfilter.
Een PN eis heeft geen direct relatie met luchtkwaliteit, en wordt om deze reden bijvoorbeeld niet in Amerika toegepast. De deeltjesaantallen die in de lucht worden gemeten hebben een beperkte relatie met de deeltjes en meetprincipes die geschikt zijn voor dieseluitlaatgas. De wettelijke deeltjesaantallen (PN) eis zorgt ervoor dat de totale fijnstofmassa uit een moderne dieselauto ruim onder de wettelijke fijnstofmassa (PM) eis ligt. De extra fijnstof uitstoot ten gevolge van roetfilterregeneraties is wel substantieel ten opzichte de uitstoot in andere momenten, maar de gemiddelde uitstoot met een diesel roetfilter is daarmee nog steeds laag ten opzichte van andere voertuigtechnologieën. - In 2018 en 2019 heeft TNO voor het Ministerie een vervolgonderzoek uitgevoerd waarin de nieuwe APK-testprocedure op basis van een deeltjesaantallenmeting met diverse voertuigen tot in detail is uitgewerkt en gedefinieerd. Hierin is met name aandacht besteed aan de limietwaarden van de deeltjesconcentratie die in de APK-deeltjestest toegepast kunnen worden. Ook zijn eerste verkennende deeltjestesten uitgevoerd met benzinevoertuigen die zijn uitgerust met een roetfilter. Deze resultaten tonen aan dat benzinevoertuigen ander emissiegedrag vertonen dan dieselvoertuigen en dat vervolgonderzoek nodig is voor de APK-deeltjestest van benzinevoertuigen.
Publicaties
- Follow-up research into the PN limit value and the measurement method for checking particulate filters with a particle number counter (TNO 2020 R10006)
- Investigation into a Periodic Technical Inspection (PTI) test method to check for presence and proper functioning of diesel particulate filters in light-duty diesel vehicles. Part 2 (TNO 2017 R10530)
- Roetfilters voor auto’s: werking, onderhoud, reparatie en controle (TNO 2016 R10736)
- Investigation into a Periodic Technical Inspection test method to check for presence and proper functioning of Diesel Particulate Filters in light-duty diesel vehicles (TNO 2016 R10735)
- Roadworthiness Test Investigations of Diesel Particulate Filters on vehicles (TNO 2015 R10307)
- Roadworthiness Test Investigations of Diesel Particulate Filters (TNO 2013 R10160)
Emissies van voertuigen in de praktijk; Euro 5 diesel
Om een indruk te krijgen van de uitstoot van NOx door voertuigen meet TNO in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu op regelmatige basis de emissies van voertuigen in de praktijk. De... Lees verderEmissiefactoren voor het wegverkeer
Emissiefactoren voor het wegverkeer zijn officiële schattingen van de gemiddelde praktijkemissies van voertuigen, uitgesplitst per voertuigtype, Euroklasse, weg type en verkeerssituatie. Deze worden in... Lees verderEmissiefactoren voor Stikstofdepositieberekeningen
TNO meet de werkelijke uitstoot van schadelijke stoffen door voertuigen op de weg. Op basis van deze gegevens worden zowel nationale als Europese overheden geadviseerd over de te nemen milieumaatregelen.... Lees verder
- Artificiële intelligentie
- Toepassingsgebieden
- Use cases
- Programmalijn 1: Veilige autonome systemen in een open wereld
- Programmalijn 2: Verantwoorde besluitvorming mens-machine interactie
- Secure learning in witwasdetectie
- Eerlijke besluitvorming op de arbeidsmarkt
- Secure learning in diabetes-2 advies
- Diagnose voor printeronderhoud
- Bodemdaling monitoren
- Eerlijke besluitvorming in het recht
- Augmented werknemer in smart industry
- Energiebalans voor smart homes
- Secure learning in oncologie onderzoek
- Innovatie monitoring in beleid
- Nieuws
- NL AI Coalitie investeert in Appl.AI-programma
- Versnelde AI ontwikkelingen door krachtenbundeling TNO en Nederlandse AI Coalitie
- Appl.AI Events
- Defensie & Veiligheid
- Roadmaps
- Operations & Human Factors
- Adaptieve Krijgsmacht
- Klimaatkamers voor onderzoek naar menselijk presteren
- Desdemona: De ultieme bewegingssimulator
- LT-lab: het laboratorium voor leertechnologie van TNO
- Prestatie- en gezondheidsmonitoring
- Bewegingsziekte en inzetbaarheid
- Operationele militaire prestatie in een virtuele wereld
- SUPRA
- Integratie van Live, Virtual en Constructive Simulatie
- Concept Development & Experimentation
- LRVD: Lucht- en Raketverdediging
- Helikopterstudies
- TNO ACE: Advanced CD&E Environment
- JROADS
- FACSIM
- Operationele analyse in het veld bij militaire operaties
- Vervanging F-16
- MARVEL / Comprehensive Approach
- SketchaWorld
- Integrale aanpak patrouilleschepen Koninklijke Marine
- Camouflage
- Doorbraak in schreeuwend personeelstekort
- Information & Sensor Systems
- Maritieme veiligheid
- Digitale Weerbaarheid Nederland
- Risicobeperking bij escalatie in de ruimte
- LFAS - Low Frequency Active Sonar
- Tanker Remote Vision System
- Platformsignaturen
- TNO geeft vorm aan de toekomst van MMIC’s en RFIC’s
- SAKAMATA: sonar en zeezoogdieren
- PARANOID: snelle informatieverwerking
- Mijnanalyse en dreigingsevaluatie
- Scheepsakoestiek en onderwaterakoestische signaturen
- PERSEUS Wind Turbine Radar Interference Assessment tool
- Elektromagnetische veiligheid
- Opbouwen van cybervermogens
- Maritieme operaties
- Het oceaanmilieu
- Nationale Veiligheid
- Nederland veiliger met data en intelligence
- Crisisbeheersing: nieuwe uitdagingen, nieuwe kansen
- Met technologie betere terrorismebestrijding
- De lerende professional: weerbaar en duurzaam inzetbaar
- Wetenschappers schieten crime fighters te hulp
- Cybersecurity: het belang van integrale oplossingen
- Protection, Munitions & Weapons
- Beheersen en analyseren van wapensystemen
- Weapon Effects & Protection Center
- Vuurkracht
- Ballistisch onderzoek van wereldformaat
- Ballistische Prestaties en Persoonlijke Bescherming
- Bescherming en overlevingsvermogen voertuigen
- Energetische Materialen
- Materialen voor beschermingsconcepten
- Munitieveiligheid
- Bestrijding van geïmproviseerde explosieven
- Bescherming/overlevingsvermogen militaire infrastructuur
- Bescherming en overlevingsvermogen van marineschepen
- Bescherming en overlevingsvermogen van infrastructuur
- Chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) bescherming
- Expertisegroepen
- Radar Technology
- Intelligent Imaging
- Intelligent Autonomous Systems
- Acoustics & Sonar
- Weapon Systems
- Explosions, Ballistics and Protection
- Human Behaviour & Organisational Innovation
- Networked Organisations
- Human Performance
- Military Operations
- Modelling, Simulation & Gaming
- Electronic Defence
- Chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) bescherming
- Energetische materialen
- Human Machine Teaming
- EnergieTransitie
- Roadmaps
- Hernieuwbare elektriciteit
- Grootschalige opwekking van windenergie
- Belang ondersteuningsconstructie windturbine
- Windturbines, volop in beweging
- Geoptimaliseerd ontwerp van de bladtip
- Lichtdetectie en -peiling verbeteren de efficiëntie van windenergie
- Schone, goedkope elektriciteit door omvormers
- Experimenteel onderzoek naar oppervlakte ruwheidseffecten
- Vortex-turbulentie modellen in windturbine ontwerp
- Haliade X
- Innovatieve windturbinebladen testen
- Minder productie per windturbine, grotere opbrengst
- Logistieke innovatiekracht in binnen- en buitenland
- Koploper in beheer en onderhoud windturbines
- Windparken in synergie met de omgeving
- Innovatieve technieken voor windmetingen
- Elektriciteitsnet stabiel houden bij overvloed aan wind en zon
- Innovatie en opkomst van zonne-energie
- Verantwoorde zonneparken
- Zonneparken: In My Backyard Please!
- Zonnepanelen op landbouwgrond
- Onderzoek biodiversiteit zonneparken
- Beter ontwerp zonneparken
- Besparingen op onderhoud zonneparken
- Drijvende zonnepanelen op binnenwateren
- Drijvende zonnepanelen op zee
- Nationaal Consortium Zon in Landschap
- Nationaal Consortium Zon op Water
- Fieldlab drijvende zonnepanelen
- Fieldlab omgevingseffecten
- Zonne-energie in bouw en infrastructuur
- Nieuwe generatie zonnepanelen in gevel verwerkt
- Ramen die zonne-energie opwekken
- Veiligheid zonnesystemen
- Zonnewarmte benutten
- Daken benutten voor zonne-energie
- Zonne-energie in wegdek en wegbermen
- Geluidsschermen produceren zonne-energie
- Zonnepanelen op dijken
- Nationaal Consortium Zon op Infra
- Outdoor testfaciliteit SolarBEAT voor BIPV(T)
- Auto’s op zonne-energie
- Mass customization
- Rendement zonnepanelen stijgt, kosten dalen
- Nieuwe technologieën maken pv veelzijdiger
- Webinar #1: Zonne-energie op weg naar impact
- Webinar #2: Betaalbare zonne-energie van elk oppervlak
- Webinar #3: Innovaties in zonne-energie technologie
- Webinar #4: Tijd voor duurzame zonne-energie
- 14 dingen die je moet weten over zonne-energie
- Waarom Europa zijn eigen zonnepanelen moet gaan produceren
- Systeemtransitie
- De sociale aspecten van de energietransitie
- TNO-faciliteiten voor onderzoek naar omgevingseffecten zonne- en windenergie
- Effectieve interventies om energie efficiëntie te vergroten en energiearmoede te verlagen
- Groen en Gemak onder één dak: ontzorg bewoners bij verduurzamen huis
- Effectiever energiemanagement in de industrie
- Financiering van de energietransitie
- Energiearmoede
- Scenario’s voor klimaatneutraal energiesysteem
- Zó werkt energie in Nederland
- De toekomst in kaart om juiste keuzes te kunnen maken
- Burgerparticipatie Regionale Energiestrategie
- Windturbines en de impact op huizenprijzen
- De energietransitie moet sneller
- Waterstof als alternatief voor aardgas
- Slimme diensten in huis stimuleren duurzaam energiegebruik
- Een betrouwbaar, betaalbaar, duurzaam en rechtvaardig energiesysteem
- Innovatie maakt de energietransitie goedkoper
- Succesvolle wijkaanpak: motiveer bewoners
- Afgewogen beslissen over aardgasvrije toekomst
- Bewoners betrekken sleutel tot succes verduurzaming
- Comfortabel en betaalbaar naar aardgasvrije wijken
- Stimulans VvE’s voor verduurzamen woningen
- TNO Webinars: Hoe maken we Nederland aardgasvrij?
- Maak het de huiseigenaar aantrekkelijk
- Gemeentelijke besluitvorming warmtenetten: leren van koplopers
- Drijfveren en barrières aardgasvrij wonen in kaart
- De kracht van het collectief
- CO2-neutrale industrie
- CO₂-uitstoot terugdringen door afvang, gebruik en opslag
- Waterstof voor een duurzame energievoorziening
- Optimalisatie productieproces waterstof
- Opslag en transport waterstof
- Waterstof als nieuwe brand- en grondstof
- H-vision: versneld CO2-arme industrie met blauwe waterstof
- 15 dingen die je moet weten over waterstof
- Wereldprimeur: waterstof productie op de Noordzee
- Toekomstige internationale keten groene waterstof in kaart
- Kansen groene waterstof voor de maakindustrie in kaart gebracht
- TNO over kabinetsvisie waterstof: begin nu
- Faraday lab: optimaliseren en opschalen elektrolyse
- Waterstof uit wind op zee
- Onderzoekscentrum voor optimaliseren en opschalen groene waterstof
- Blauwe waterstof effent weg voor groene waterstof
- Duurzame energie, chemie en materialen uit biomassa via thermochemische conversie
- ARBAHEAT - Duurzame toekomst voor kolencentrales mogelijk door omschakeling op biomassa
- AMBITION Geavanceerde biobrandstofproductie uit ligninerijke residuen
- BECOOL EU Brazilië-samenwerking op het gebied van geavanceerde biobrandstoffen
- Horti-BlueC - een nieuwe EU-samenwerking ter vermindering van bioafval en CO2-voetafdruk in de tuinbouw
- UNRAVEL - valorisatie van lignocellulose biomassa
- MacroFuels geavanceerde biobrandstoffen op basis van zeewier
- BRISK2 Biofuel Research Infrastructure for Sharing Knowledge
- Nieuwe faciliteit voor zeewier processing
- Uniek biofuels lab: transport verduurzamen met biobrandstoffen
- Duurzame vliegtuigbrandstoffen uit CO2 en water
- Afvalwaterbehandeling en recycling van plastics
- Transitie naar e-fuels: een strategie voor HIC Rotterdam
- Hergebruik bestaande infrastructuur om de energietransitie te versnellen
- Verduurzamen industriële warmtehuishouding
- 4 manieren om de industrie CO2 neutraal te maken
- Onderzoeksfaciliteit Industriële Elektrificatie versnelt vergroening Rotterdamse haven
- Mollier faciliteit: innoveren in industriële droogtechnologie
- Onderzoeksfaciliteit voor negatieve CO2 emissies
- Carnot lab versnelt verduurzaming industrie
- Efficiënt gebruik van energie en grondstoffen in de industrie
- E-Champ: Energy-efficient Combined Heat And Mass Process
- COSMOS: Organische oplossende nanofiltratie membranen op goedkope keramische dragers
- HEADLINES: Warmte-geïntegreerde destillatie die innovatieve ethyleenkrakers mogelijk maakt
- EuRyDice: Energie-efficiënte valorisatie van componenten uit processtromen
- SEWGS: revolutionaire technologie voor CO2-reductie
- e-Mission MOOI: TNO steunt Dow en Shell bij elektrisch kraken
- Elektrolysers: kansen voor de maakindustrie
- CO2-reductie vraagt om verbetering van industriële processen
- De industriële energietransitie haalbaar en betaalbaar
- Duurzame ondergrond
- Naar een duurzaam gebruik van de ondergrond
- Naar een energie producerende gebouwde omgeving
- Versnelde renovatie van woningen en gebouwen
- Versnelde verduurzaming lokale warmtevoorziening
- Duidelijkheid duurzaamheid geothermie
- Innovatielab geothermie open voor ondernemers
- Betaalbare en duurzame warmte
- Ontwikkeling geothermie versnellen en opschalen
- Warmteopslag ondergronds op grote schaal realiseren
- Warmtenet van de toekomst: duurzaam, flexibel, betaalbaar
- Bedrijventerreinen versneld energiepositief
- Toekomstbestendige warmtenetten: een nieuw ontwerp
- DGE-ROLLOUT: Aardwarmte uit diepe geologische lagen in Noordwest-Europa
- Innovatieve boortechniek voor winnen aardwarmte
- Kostenreductie mogelijk voor geothermische stadsverwarming
- Impuls verduurzaming door aanpak bedrijventerreinen
- Traditionele brand- en grondstoffen
- Expertisegroepen
- Adviesgroep Economische Zaken
- Applied Geosciences
- Biobased en Circulaire Technologieën
- Energietransitie Studies
- Geo Data & IT
- Geomodelling
- Heat Transfer & Fluid Dynamics
- Solar Energy
- Solar Technologies & Applications
- Sustainable Process & Energy Systems
- Sustainable Technologies for Industrial Processes
- Windenergie
- Industrie
- Roadmaps
- Flexibele en vrije-vorm producten
- Space & Scientific Instrumentation
- Semiconductor Equipment
- Smart Industry
- Expertisegroepen
- Bouw, Infra & Maritiem
- Roadmaps
- Veilige en Duurzame Leefomgeving
- Versneld naar een klimaatneutraal gebouwde omgeving in 2050
- Infrastructuur
- Duurzame gebouwen: naar een energieproducerende gebouwde omgeving
- Innovatie in de bouw door kennisdeling en advisering
- Glastuinbouw: verduurzamen met datagedreven bedrijfsvoering
- Digitalisering in de bouw
- BTIC bevordert wonen en werken in klimaatneutrale bouw en infrastructuur
- Maritieme structuren
- Deeltraject Industriële Modulaire Prefab Emissieloos bouwen
- Expertisegroepen
- Circulaire Economie & Milieu
- Roadmaps
- Expertisegroepen
- Gezond leven
- Roadmaps
- Health Technology & Digital Health
- Biomedical Health
- Work
- Duurzame arbeidsparticipatie voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt
- Toekomstbestendige arbeidsmarkt
- Mismatch arbeidsmarkt vraagt om matching op skills
- Toekomstbestendige organisaties: innovatief en lerend
- Inzicht in de verandering van werk door technologie
- Gezond, veilig en productief werken
- Gezond werken met stoffen
- Monitoring van de arbeidssituatie
- Veilig werken
- Duurzame inzetbaarheid
- Maatschappelijk Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) voor SZW
- MIDI: MeetInstrument Determinanten van Innovaties
- Asbest innovaties en onderzoek
- Exposure assessment en -management van asbestvezels
- Innovatie en uitvoering van asbestdetectie in lucht, bodem en water
- Technologische innovaties voor toepassingen in de asbestbranche
- Blootstellingen die onze gezondheid beïnvloeden
- Psychosociale arbeidsbelasting integraal aanpakken
- Stimuleren van diversiteit en inclusie op de arbeidsmarkt
- Youth
- I-JGZ: Geïntegreerde en gepersonaliseerde digitale innovaties voor gezonde jeugd
- Digitale GIZ: een aantrekkelijk hulpmiddel
- Wil je jeugdarts KNMG worden? Of je competenties als opleider verder ontwikkelen?
- Didactische scholingen voor opleiders
- De eerste duizend dagen van het kind
- Eerste levensjaren: sleutel tot gezonde groei en ontwikkeling
- Gezond opvoeden zorgt voor een gezonde en weerbare jeugd
- Gezond opgroeien
- Innovatie effectieve zorg voor de jeugd
- Mondzorg jeugd
- Werkplaats SAMEN voor een betere zorg voor jeugd
- iGrow – de groei app van TNO
- Direct tot de kern met de samenstarten app
- TNO begeleidt anti-pestbeleid op scholen
- Preventieve aanpak echtscheidingsproblematiek
- De gezonde wijk
- Groeidiagrammen in PDF-formaat
- Groeidiagrammen prematuren, leeftijd 25-36 weken
- Bestellen Groeidiagrammen
- Kinderen met Downsyndroom
- Groeicalculator voor professionals
- Groeicalculator voor ouders
- De BMI-meter voor kinderen
- Gewichtsverlies bij borstgevoede baby's
- Landelijke Groeistudie toont toename overgewicht kinderen
- Richtlijnen voor Jeugdgezondheidszorg en jeugdzorg
- Volg de ontwikkeling van kinderen met de Van Wiechenfilmpjes
- Het Blije Baby Onderzoek
- Expertisegroepen
- Mobiliteit & Logistiek
- Roadmaps
- SMART and Safe Traffic and Transport
- Societal impact for accessibility and liveability
- Op feiten gebaseerde beslisinformatie voor gemeentes
- Hanteerbaar maken van disruptieve technologieën
- Bereikbare, gezonde en vitale steden
- Smart Urban Mobility: bereikbare, gezonde & vitale steden
- Kennisbundeling voor vitale, leefbare en duurzame steden
- Hoe realiseer je een Slimme en Gezonde Stad?
- Implementatie van de Omgevingswet versnellen
- Onderzoek naar bijdrage schoolzones aan beweging jeugd
- Tankterminal van de toekomst sensoren meten permanent en realtime rond de tankopslag
- Sensing voor een veilige gezonde leefomgeving
- FOUNTAIN geeft inzicht in effecten van interventies
- Schonere lucht, water en bodem door krachtenbundeling in milieulab
- Big data ecosystems: samenwerken aan datagestuurde steden
- Smart Sustainable Districts: innovatieve oplossingen voor stedelijke transformatie
- Kennismediation bij gebiedsontwikkeling
- Climate Proof Cities
- INCAH – infrastructuur en klimaatverandering
- Mobiliteitstransitie
- Mobiliteit inrichten
- Smart mobility and logistics
- Data Driven Logistics
- De Smart Data Factory for logistics
- Efficiënt goederen afhandelen
- Logistieke innovatie: internationale handel efficienter en veiliger maken
- Serious gaming logistiek leidt tot innovatieve oplossingen
- Afvallogistiek
- Slim containers vervoeren
- Slim datagebruik voor logistieke innovaties
- Slimme bouwlogistieke concepten in de praktijk
- Synchromodaliteit efficiente, flexibele en duurzame logistieke sector
- Veiligheid van kegelschepen verhogen
- Wachttijden op containerterminal voorspellen
- Toepassen smart data verbetert logistieke performance
- Eerste stappen richting zelforganiserende logistiek
- Connected Automated Transport
- Visie extramurale zorg 2030
- Smart vehicles
- Smart Mobility Research Centre (SMRC)
- Sustainable Traffic and Transport
- Sustainable Mobility and Logistics
- Verbeteren luchtkwaliteit door monitoring werkelijke uitstoot
- Emissies bestelauto’s belangrijk voor luchtkwaliteit
- Emissies voertuigen over langere tijd meten
- Prototype - Elektrisch Variabele Transmissie
- Uitstoot van fijnstof door dieselvoertuigen
- Onderzoeken ten behoeve van emissieregistratie
- Emissiefactoren voor het wegverkeer
- Emissiemetingen aan treinen, schepen en bouwmachines
- Emissiemetingen aan tweewielers
- Emissiemetingen aan personen en bestelauto's
- Emissiemetingen aan vrachtwagens en bussen
- Smart Emissions Measurement System (SEMS)
- Emissies van voertuigen in de praktijk Euro 5 diesel
- Emissiemetingen in de praktijk
- De transitie naar CO2-neutrale mobiliteit in 2050
- Duurzame logistiek
- Innovatie in logistiek maakt steden schoon
- Samenwerken en experimenteren in stedelijk logistieke living labs
- Binnenvaart en rondvaart schoon en zuinig maken
- Methoden voor bepalen carbon footprint
- Het verlagen van de CO2-uitstoot door commercieel wegvervoer
- Outlook op CO2 reductie in het internationaal goederenvervoer
- CO2-uitstoot in de logistiek
- Emissiefactoren voor Stikstofdepositieberekeningen
- Sustainable Vehicles
- Schone scheepvaart: naar een duurzame scheepvaart
- Expertisegroepen
- Informatie & Communicatie Technologie
- Roadmaps
- Fast open infrastructures
- Networks
- Trends & ontwikkelingen in de digitale samenleving: 5G
- TNO-rapport doorslaggevend in juridische procedures
- Rekenmethode UTOPIC bespaart Essent Kabelcom miljoenen
- Monitor Draadloze Technologie
- TNO expert report the decisive factor in legal procedures
- Future Network Services: communicatienetwerken voor en door Nederland
- Digital Policy
- Sport en Media Technologie
- Social XR
- Data sharing
- Trusted ICT
- Efficiëntie, effectiviteit, kwaliteit en de kosten van systemen
- Expertisegroepen
- Strategische Analyses & Beleid
- Expertisegroepen
- Strategic Business Analysis
- Energietransitie: uitdagend, maar mogelijk
- ‘Groene chemie, nieuwe economie’
- Collaboratieve Business Modellen
- Het EXIOMOD model
- Value Case Methodology
- Smart Public Nodes - de smart city business case bewezen
- Strategic Business Analysis creëert meerwaarde door impact van duurzaamheidsbeleid inzichtelijk te maken
- Werken bij SBA
- Groeien door innovatie ecosystemen
- Nieuwe kijk op verdienvermogen
- Strategy & Policy
- AI in de publieke sector
- Transities en Besluitvorming
- Strategic Innovation Assets - Startpunt discussie beschermen of versterken innovatiesysteem
- Geautomatiseerde besluitvorming en het EU-VS Privacy Shield
- Het Policy Lab: datagedreven beleidsontwikkeling
- Missiegedreven onderzoeks- en innovatiebeleid
- Fieldlab als katalysator voor ICT ontwikkelingen
- Portfolioanalyse: kansrijke innovatieopgaven voor Nederland
- Orchestrating Innovation
- Webinar: Innovatie in publiek-private ecosystemen
- Tech Transfer
Ing. Mitch Elstgeest
Neem contact op met Ing. Mitch Elstgeest
De vraag is verzonden! Je ontvangt binnenkort een bevestigingsmail.
Er is helaas iets misgegaan. Probeer het later opnieuw.