Naar veilige en duurzame chemische stoffen

(Op handen zijnde) Europese regelgeving eist van bedrijven meer transparantie over de veiligheid en duurzaamheid van hun producten. Om naar een veiligere, gezondere en duurzamere toekomst toe te werken, heeft de Europese Commissie in het kader van de Europese Green Deal de Strategie voor duurzame chemische stoffen geïntroduceerd. Deze strategie is gericht op de transitie naar een circulaire economie die veilig, klimaatneutraal en duurzaam is. Bij deze strategie staat het gebruik van chemische stoffen en materialen centraal die veilig en inherent duurzaam zijn (Safe and Sustainable by Design, SSbD).

SSbD: een toekomstgerichte pre-market-aanpak

SSbD is echt een paradigmaverschuiving. Bij deze aanpak worden veiligheid en duurzaamheid al in de vroegste stadia van de productontwikkeling meegewogen, naast functionaliteit en kosten. Met deze proactieve benadering kunnen potentiële kansen om de veiligheid en duurzaamheid te verbeteren al vroeg in het innovatieproces worden geïdentificeerd. Dit geeft bedrijven de flexibiliteit om hun producten aan te passen en zo nadelige effecten tot een minimum te beperken en het risico van marktfalen te verkleinen. SSbD biedt een kans om op proactieve wijze innovatieve chemische stoffen en materialen te ontwikkelen die niet alleen een oplossing bieden voor maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie, maar er ook voor zorgen dat er geen schade wordt toegebracht aan mens of milieu.

Decision Support-aanpak

TNO wil bedrijven helpen met veilige chemische innovatie door risico’s en voordelen niet alleen in een vroeg stadium van productinnovatie tegen elkaar af te wegen, maar ook wanneer een product eenmaal op de markt is. Wij beseffen dat in het vroege innovatiestadium SSbD een zorgvuldige afweging betekent tussen functionaliteit, veiligheid en duurzaamheid van stoffen. We pleiten dan ook voor een geïntegreerde aanpak om de industrie bij dergelijke beslissingen te ondersteunen. In samenwerking met de maakindustrie, innovators, investeerders, onderzoekers en overheden werkt TNO aan een Decision Support-aanpak, waarin de onzekerheden transparant zichtbaar worden gemaakt en met onderliggende tools voor het invullen van gegevenshiaten voor elk van de SSbD-dimensies. Bedrijven kunnen de SSbD-methode gebruiken om ontwerpscenario’s te evalueren en het optimale ontwerp te selecteren, waarbij risico’s en voordelen tegen elkaar worden afgewogen.

In het kader van een groot Europees project, HARMLESS, ontwikkelt TNO nieuwe en geïntegreerde tools om de veiligheid van geavanceerde materialen te beoordelen gedurende hun hele levenscyclus en valideert zij een gebruiksvriendelijk Decision Support System (DSS) in verschillende casestudies. Bekijk hier de video.

Risicobeoordeling vlak voor het op de markt brengen

In de latere stadia van productinnovatie en nadat het product op de markt is gebracht, eisen de REACH-verordening en andere regelgeving een grondige risicobeoordeling gedurende de volledige levenscyclus van chemische stoffen. Dit voorgeschreven risicobeoordelingsproces kost veel tijd en middelen, is sterk afhankelijk van dierproeven en kan onverwachte toxiciteitsproblemen aan het licht brengen. Om de beoordeling van gevaren van nieuwe stoffen of stoffen waarover nog weinig bekend is, te versnellen werkt TNO mee aan een nieuw systeem voor risicobeoordeling van de volgende generatie (Next-Generation Risk Assessment, NGRA), dat minder afhankelijk is van dierproeven en een mechanistische humane risicobeoordeling mogelijk maakt met behulp van nieuwe benaderingsmethoden (New Approach Methodologies, NAM’s), waaronder computertools en laboratoriumtests met humane cellen. Een ander voordeel is dat NGRA-methoden potentieel veel sneller kunnen worden toegepast, vooral in vroege stadia van productinnovatie, als aanvulling op de SSbD-benadering. TNO is betrokken bij het Horizon 2020-project RISK-HUNT3R om bedrijven te helpen bij de risicobeoordeling van chemische stoffen en materialen die op het punt staan op de markt te worden gebracht.

Stoffen Informatie Systeem

TNO werkt aan computertools op basis van cheminformatica, kunstmatige intelligentie en machine learning-technieken om toxiciteit in te schatten. Daarnaast zijn we bezig met het opzetten van een in-vitro-toxiciteitsscreeningfaciliteit voor zowel quick screening van chemische stoffen in het kader van SSbD als voor een gedetailleerde gevarenbeoordeling voor NGRA. Deze informatie moet ook bijdragen aan uitbreiding van TNO’s Stoffen Informatie Systeem (SIS) om stoffen waarover twijfel bestaat te vervangen door veiliger alternatieven en de toxiciteit van (nieuwe) stoffen te voorspellen.

Samen met betrokkenen

TNO beschikt over waardevolle multidisciplinaire expertise op het gebied van functionaliteit, gezondheid en duurzaamheid. Wij geloven dat we nu, samen met alle betrokkenen, het initiatief moeten nemen om functionele chemische stoffen, materialen en producten te maken die zo min mogelijk schade toebrengen aan de gezondheid en het milieu. We nemen actief deel aan discussies met betrokkenen om de implementatie van SSbD en NGRA te harmoniseren en te standaardiseren. TNO heeft een unieke onafhankelijke positie ten opzichte van overheden, kennisinstellingen en bedrijven en werkt daarom samen met de industrie om de transitie in de chemische sector naar een gezondere en duurzamere samenleving te ondersteunen en te helpen versnellen. We nemen deel aan meerdere internationale samenwerkingsverbanden en projecten binnen verschillende sectoren. Bijvoorbeeld het Horizon 2020-project PeroCUBE, waarin onderzoek wordt gedaan naar nieuwe perovskietmaterialen voor nieuwe commerciële mogelijkheden voor verlichting, duurzame energie en de telecomindustrie. Bekijk hier de videoover het PeroCUBE-project.

Doe mee!

Bent u nieuwsgierig naar wat wij doen op het gebied van veilige chemische innovatie? Of wilt u als bedrijf, universiteit of onderzoeksinstituut met ons samenwerken om de implementatie van SSbD Decision Support en/of NGRA vooruit te helpen en bij te dragen aan een gezondere en duurzame samenleving? Neem dan contact met ons op.