Op basis van een nieuw intern ontwikkeld PRISM-model verwacht TNO dat in 2050 van de dan verwachte 1640 kiloton plastic afval 87% kan worden teruggewonnen.

Verborgen kosten

Plastics hebben verborgen kosten die nog niet tot uitdrukking komen in de prijs: ze verontreinigen onze leefomgeving, veroorzaken aanzienlijke CO₂ uitstoot gedurende de totale levensloop en bedreigen onze gezondheid. Die verborgen kosten voor individuen en de Nederlandse belastingbetaler zijn lastig te kwantificeren, maar substantieel.

Omdat het maatschappelijk draagvlak voor gebruik van plastic afneemt en alternatieven voor plastic vaak een grotere negatieve milieu-impact hebben, ontstaat het risico op verkeerde keuzes. TNO ziet “true pricing” als belangrijke oplossingsrichting, dat wil zeggen om in de kostprijs van plastics de verborgen kosten op te nemen. Dit leidt tot een bewustere keuze bij gebruikers en een toename van de druk om over te schakelen op circulaire plastics.

Oplossing vanuit vier invalshoeken

In plaats van redenerend vanuit de afval, gaat het TNO-model in de whitepaper (pdf) uit vanuit markt en de marktvraag en is daarmee gericht op waarde. Dit geeft consequenties voor het verder toepassen van voorkomen, hergebruik, herontwerp, anders sorteren & andere logistiek en gebruik van verschillende recyclingtechnologieën.

TNO zet vol in op zowel technologische als socio-economische innovatie op dit gebied en ontwikkelde acht oplossingsrichtingen waarmee een versnelde overgang naar een circulaire plastic-economie haalbaar is. De oplossingsrichtingen in de whitepaper van TNO zijn gebaseerd op circulaire waardenetwerken, technologische innovaties, beleid én gedrag. De nieuwe circulaire businessmodellen, die hiervoor nodig zijn versterken bovendien de economie.

Nederland, waar nu maar een derde van het plastic afval circulair wordt verwerkt, kan een gidsland worden door middel van deze integrale aanpak. Hierdoor kan in 2050 van de dan verwachte 1640 kiloton plastic afval 87% worden teruggewonnen (73% als polymere grondstof voor nieuwe plastics, 14% hergefabriceerd als onderdeel van een product). Deze uitkomst baseert TNO op een nieuw intern ontwikkeld PRISM-model.

We stellen ons oplossingen voor die de transitie aanzienlijk zullen versnellen vanuit vier belangrijke invalshoeken.

1. Ten eerste moet het plastic-ecosysteem veranderen, van een lineaire (“make-take-dispose”) naar een circulaire waardeketen. Daarbij moet de hele keten van afvalverwerkers, recyclingbedrijven, chemical converters, plasticproducenten, eindgebruikers en brand owners met elkaar samenwerken: van het ontwerp van producten voor hergebruik en recycling tot het daadwerkelijk sluiten van de cirkel

2. Ten tweede moeten de innovaties voor nieuwe recyclingtechnologieën snel worden geïmplementeerd. Het gaat daarbij behalve mechanische, ook om fysische recycling (bijv. dissolutie)en chemische recycling (bijv. pyrolyse, depolymerisatie). Dit alles is gericht op het leveren van hoogwaardiger recyclaat. De standaardisatie van plastics en additieven zou de waardecyclus van plastics sterk vereenvoudigen, zodat er eerder sprake kan zijn van een closed loop.

3. Ten derde zou de versnelde overstap op deze circulaire waardenetwerken gepaard moeten gaan met de doorberekening van de werkelijke kosten van plastic producten. Op dit moment worden de verborgen kosten die het gevolg zijn van milieubelasting en toxiciteit nog betaald via o.a. afvalstoffenbelastingen, zorgverzekeringspremies en verminderde gezondheid. Het doorberekenen van de werkelijke kosten stimuleert het gebruik van duurzame plastics en leidt tot een verbetering van de levenskwaliteit en een verlaging van de verborgen kosten, zodat de totale kosten min of meer gelijk blijven.

4. Ten slotte, waar het gaat om duurzame oplossingen moeten het verantwoordelijkheidsbesef van de producent en de bereidheid van de consument worden gestimuleerd middels slimme wetgeving en stimuleringsmaatregelen (bijv. belastingverlaging voor duurzame initiatieven). Voor deze complexe transitie is het noodzakelijk dat burgers bij het vernieuwingsproces worden betrokken en dat hun stem wordt gehoord.