Gemeenten: ‘Behoefte aan nationale regie bij energiearmoedebeleid’
Energiearmoedebeleid staat hoog op de politieke agenda en gemeenten spannen zich in om huishoudens bij te staan. In korte tijd doen gemeenten veel kennis en ervaring op maar ze lopen, net als uit de eerste monitor energiearmoedebeleid bleek, ook tegen knelpunten aan. Een gebrek aan nationale regie vormt voor veel gemeenten een barrière om te komen tot een middellange termijn aanpak.
Aanpak energiearmoede in beeld
Uit de peiling onder 133 beleidsmedewerkers uit 105 gemeenten wordt duidelijk hoe zij vinden dat het gaat met de aanpak van energiearmoede, waar ze tegen aanlopen, en wat er beter kan. De enquête is de tweede halfjaarlijkse peiling in het kader van het Landelijke Onderzoeksprogramma Energiearmoede* dat TNO in september 2022 is gestart.
Dit zijn de resultaten
Halfjaarlijkse monitoring bij gemeenten over de uitvoering van energiearmoedebeleid.
Gemeenten hebben centrale rol bij aanpak energiearmoede
Uit recent onderzoek van TNO en CBS blijkt dat in 2022 ruim 600 duizend huishoudens energiearm zijn (6,4% van het totaal), zo’n 90.000 meer dan in 2020. Ze hebben hoge energiekosten, wonen meestal in een huis dat niet goed is geïsoleerd en hebben een laag inkomen.
Gemeenten spelen een centrale rol bij de aanpak van energiearmoede en er wordt een beroep op hen gedaan voor de implementatie van nationaal en lokaal beleid. Ze verrichten grote inspanningen om huishoudens te ondersteunen met bijvoorbeeld energiecoaches en kleine besparende maatregelen. In korte tijd is veel ervaring opgedaan en zijn er aanzienlijk meer middelen beschikbaar dan voorheen.
Behoefte aan nationale regie
De tweede peiling laat zien dat diverse knelpunten die in de eerste peiling als “op korte termijn aan te pakken” werden benoemd, nog niet zijn opgelost. Zo blijft er bijvoorbeeld behoefte aan nationale regie en voorspelbaarheid en continuïteit van financiële middelen.
Nationaal beleid op energiearmoede wordt door de gemeenten als “ad hoc” ervaren en de bevraagde beleidsmedewerkers geven verder aan dat het Rijk geen doorkijk geeft naar de doelen en richting voor de komende jaren. Circa een derde (31%) vindt dat de rol en verantwoordelijkheden van het Rijk voor iedereen duidelijk is en 77% van de respondenten ziet op korte termijn ruimte voor meer en/of betere regie vanuit het Rijk.
Energiearmoede wordt onvoldoende gekoppeld aan armoedebestrijding, volkshuisvesting en de energietransitie. Ook de vraag naar makkelijk kopieerbare voorbeeldaanpakken en “slimme beleidsoplossingen” voor conflicten rondom privacy, staatssteun en natuurwetgeving is nog steeds aanwezig.
Gebrek aan voldoende personeelscapaciteit
Gemeenten vergaren steeds meer kennis op het gebied van energiearmoede maar het gebrek aan voldoende personeelscapaciteit blijft een urgent knelpunt. Slechts 25% van de geïnterviewden vindt de capaciteit voldoende. Hierdoor ontbreekt de rust om na te denken over strategie en richting. De diversiteit aan regelgeving zorgt daarbij ook voor een hoge werklast.
* Dit programma is een samenwerking met de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Economische Zaken en Klimaat (EZK), RVO en VNG. Het doel van het programma is om lokale, regionale, en nationale beleidsmakers en uitvoerders rond het thema energiearmoede te ondersteunen met actuele en gerichte kennis.
Neem contact met ons op
-
Xander van Tilburg
Functie:Senior researcher energy and climate policy-
E-mail:E-mail Xander
-
-
Koen Straver
Functie:Consultant, Social scientist-
Standplaats:Amsterdam
-
Telefoon:+31 88 866 26 42
-
E-mail:E-mail Koen
-
LinkedIn:Koen op LinkedIn
-
Laat je verder inspireren
Waarom kiezen mensen (niet) voor een elektrische auto?
Om de klimaatdoelstellingen te halen stimuleert de overheid elektrisch vervoer met gericht beleid. TNO deed in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzoek naar wat consumenten beweegt of afremt elektrisch te gaan rijden.
TNO-onderzoek geeft inzicht in levens van huishoudens met energiearmoede
TNO deed onderzoek naar de levens van mensen die te maken hebben met energiearmoede. Door interviews kreeg TNO een gedetailleerd en diepgaand inzicht in welke problematiek de huishoudens ervaren, hoe ze hier mee omgaan en waar ze vanuit hun eigen perspectief mee geholpen zouden zijn.
Verschillen in kwetsbaarheid voor hoge energieprijzen vraagt om gericht beleid
Een nieuwe TNO-studie geeft inzicht in de financiële kwetsbaarheid van huishoudens op de langere termijn als gevolg van hoge energieprijzen. Het onderzoek laat zien dat de mate waarin verschillende huishoudens kwetsbaar zijn voor hogere energieprijzen, sterk afhankelijk is van hun inkomen, woningkwaliteit en eigendomssituatie.
Forse energiebesparing dankzij subsidies voor verduurzaming koopwoningen
In 2022 werden via de diverse financieringsregelingen circa 190.000 energiebesparende maatregelen genomen. Dak- en vloerisolatie en warmtepompen bleken de populairste maatregelen te zijn. De gemiddelde gerealiseerde energiebesparing ligt tussen de 16% en 47% per woning.
Steunmaatregelen energiearmoede hebben positieve effecten
Uit ons onderzoek blijkt dat de steunmaatregelen positieve effecten hebben gehad op de portemonnee, de woning en de fysieke, mentale en sociale gesteldheid van de bewoners.
