Nora Fahrenfort

“Kwantumtechnologie staat in de kinderschoenen, maar het is de technologie van de toekomst. Onze afdeling heeft als taak om de technologie naar een hoger niveau te tillen zodat die geschikt wordt voor bruikbare toepassingen in het bedrijfsleven. Daarvoor doen we veel samen binnen QuTech, een samenwerkingsverband tussen TNO en TU Delft. Zo is een team samen met KPN bezig met de aanleg van een kwantum-internet tussen Delft, Den Haag, Leiden en Amsterdam.

Zelf zit ik in het Quantum Inspire-team. We bouwen een demoversie van een kwantumcomputer. Daarvoor gaan we aan de slag met techniek die op de universiteit is ontwikkeld – van de chip tot de aansturingsapparatuur. Die componenten brengen we bij elkaar tot een echt werkende kwantumcomputer. Ik lever aan vijf deelprojecten een bijdrage, op een ervan ben ik de lead system engineer. In dit project ontwikkelen we een superstabiele magneet, die andere onderzoekers in staat stelt om betrouwbare metingen aan kwantummechanische effecten te doen.”

Kijken waar je gelukkig van wordt

“Ik heb technische natuurkunde aan de TU Delft gedaan, met een master die behoorlijk in de publiciteit kwam. Het resultaat van mijn masteronderzoek was namelijk het kleinste computergeheugen dat ooit is gemaakt. Een atomair geheugen, maar voor de werking ervan maakten we al gebruik van kwantumtechnologie. Ook op atomair niveau heb je immers al te maken met kwantummechanische effecten. Daarna ben ik meteen bij TNO gaan werken.

Ik had me aangemeld voor een traineeship, waarmee je je heel breed kunt oriënteren op alle mogelijkheden binnen TNO. Maar na de eerste selectieronde zagen ze hoe enthousiast ik werd als ik over techniek begon te praten. Jij komt beter tot je recht op een van onze afdelingen, zeiden ze, en daar hadden ze gelijk in. Bij TNO kijken ze echt naar wie je bent. Daar is de hele aanmeldingsprocedure op gericht: kijken waar je gelukkig van wordt.”

Maatschappelijk nut

“Waarom ik per se hier wilde werken? Kom op, TNO is toch geweldig? Ik zie ‘t elke keer als ik in de krant iets lees waarvan ik denk: hé, dat zou iemand moeten uitzoeken. Dan lees ik een paar regels erna: TNO heeft het onderzocht! Als ik mijn werk puur zou doen om er geld mee te verdienen, zou ik er niet zo veel enthousiasme uit halen. TNO wil de samenleving beter maken en het midden- en kleinbedrijf in Nederland vooruithelpen. En al ligt de praktische bruikbaarheid van kwantumtechnologie nog ver in de toekomst, het ontwikkelen van het maatschappelijk nut van de technologie is wel de insteek van mijn werk hier.”

Altijd iemand die het antwoord heeft

“TNO is een kennisinstituut, dat het waardeert en stimuleert dat mensen meer kennis opdoen. Je kunt jezelf ontwikkelen in de richting die je zelf kiest en daar word je ontzettend bij geholpen. De eerste twee jaar plannen ze de cursussen voor persoonlijke ontwikkeling al voor je in – en dat is echt een breed palet aan nuttige cursussen. Als ik me op technisch vlak wil verdiepen, is mij nooit één cursus geweigerd.

Ze zeggen weleens: na de universiteit ben je klaar met leren. Dat is bij TNO zeker niet zo! Alle projecten worden zo ingestoken dat je er iets van leert. Het is ook heel makkelijk om van afdeling te wisselen. Dan doe je iets in dezelfde expertiselijn, maar in een totaal ander thema. Ook daar leer je weer van. Dat maakt TNO ook zo sterk: er is zo veel expertise op zo veel gebieden. Als er een vraag is, is er altijd wel iemand die het antwoord heeft.”

Het probleem is ook de oplossing

“Mijn dag is goed als ik mensen met elkaar heb verbonden – zodat er een nóg beter antwoord uitrolt dan iemand in z’n eentje had kunnen bedenken. Ook de komende jaren zie ik mezelf daarom bij TNO werken. Ik wil me graag specialiseren in quantum security: het opzetten van veilige communicatie via kwantummechanische middelen, zodat berichtenverkeer niet kan worden afgeluisterd.

Ze zeggen weleens: kwantumtechnologie zorgt voor een probleem, want een kwantumcomputer kan straks binnen een paar minuten de zwaarste versleuteling kraken die nu beschikbaar is. Maar kwantumtechnologie gaat daarvoor ook de oplossing bieden. Daar wil ik expert in worden.”