Als je ouders uit elkaar gaan

Waaraan hebben tieners met gescheiden ouders behoefte? Een website, een app? Nee, ze willen graag in een praktisch boek kunnen lezen over alles waar ze tegenaan lopen. Dit boek is er nu: ‘Als je ouders uit elkaar gaan’.

Voor jonge kinderen met gescheiden ouders zijn er boekjes en effectieve groepsprogramma’s. Voor tienerkinderen leek er minder passende ondersteuning te zijn. De meeste jongeren staan wellicht ook niet vooraan om over hun problemen en gevoelens over de scheiding van hun ouders te praten. Wat niet wil zeggen dat ze daar geen behoefte aan hebben. Financieringsorganisatie ZonMw stelde geld beschikbaar waarmee TNO Healthy Living (afdeling Child Health) de behoeftes van middelbare scholieren die met echtscheiding te maken krijgen, verder in kaart kon brengen. Het resultaat is het werkboek ‘Als je ouders uit elkaar gaan’, geschreven door TNO-onderzoekers Mariska Klein Velderman en Fieke Pannebakker. Het boek werd ten doop gehouden tijdens de Dag van de Scheiding op 13 september 2019.

“Mijn ouders gaan binnenkort scheiden! Ik schrok hier heel erg van. Dit betekent dat ik mijn ouders minder vaak ga zien! Hebben jullie dat ook gehad?” (jongen, 15 jaar)

Behoefte in kaart gebracht

“We hebben geïnventariseerd waarover deze leeftijdsgroep in gesprek was met het schoolmaatschappelijk werk,” vertellen Klein Velderman en Pannebakker. “Vervolgens hebben we jongeren zelf gevraagd over welke thema’s rondom scheiding ze vragen hebben en waar ze mee zitten. Dat zijn onderwerpen als het ouderschapsplan, omgang met stiefouders, samengestelde gezinnen en loyaliteit, maar ook gevoelens van eenzaamheid, boosheid en verdriet. We hebben jongeren ook gevraagd hoe ze het liefst over deze onderwerpen geïnformeerd zouden worden. We verzamelden de informatie op een digitaal platform, maar jongeren gaven aan daarnaast behoefte te hebben aan een praktisch boek. Dat kunnen ze eenvoudig in hun tas stoppen, op een rustige plek lezen maar ook doorgeven of samen met iemand bekijken.”

Grote verlieservaring

Hoewel een op de drie huwelijken sneuvelt, en scheiding dus vaak voorkomt, is het nog steeds een van de heftigste gebeurtenissen in een mensenleven. “Het is een grote verlieservaring waarbij een periode van rouw hoort. Erg belangrijk is het om je gevoelens toe te laten en erover te praten. Met leeftijdgenoten, docenten, hulpverleners, maar ook met ouders. We hopen dat ons boek jongeren daarbij ondersteunt,” aldus Klein Velderman en Pannebakker.

“Ik ben altijd een beetje sip want als ik bij mijn moeder ben dan mis ik mijn vader en als ik bij mijn vader ben dan mis ik mijn moeder. Wat kan ik doen? Heeft iemand tips?” (meisje, 11 jaar)

Wendy van Vliet van het Kenniscentrum Kind en Scheiding constateert dat relatief veel kinderen in de jeugdzorg uit gebroken gezinnen komen. Tieners lopen tegen eigen dingen aan. “Anders dan de meeste jonge kinderen ervaren middelbare scholieren het heen en weer reizen tussen twee huizen vaak als lastig. Dan vergeten ze bijvoorbeeld een aantal studieboeken bij de andere ouder, waardoor ze hun huiswerk niet goed kunnen maken. Ook de omgang met de nieuwe partner van een van de ouders, en hoe je dan loyaal aan beide ouders kunt blijven, is een thema. Ik merk dat heel veel staat of valt met de manier waarop de ouders met elkaar omgaan na de scheiding. Als ze goed blijven communiceren, helpt dat jongeren enorm.”

Praktisch werkboek

Het boek ‘Als je ouders uit elkaar gaan’ heeft de vorm van een werkboek. Er staan vragen en opdrachten in, en een voorbeelddagboek dat tieners mogelijk kan helpen hun ervaringen en gevoelens op papier te zetten. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel en via internet. Klein Velderman en Pannebakker zijn hiernaast ook betrokken bij de online training ScheidingsATLAS voor ouders. Die bestaat sinds een aantal jaar en is bedoeld als laagdrempelige hulp, bijvoorbeeld bij het versterken van positieve communicatie met de ex-partner. “We willen onderzoeken of volwassenen na een scheiding baat hebben bij de tips in deze ScheidingsATLAS, zodat we hopelijk in de toekomst meer ouders kunnen ondersteunen bij ouderschap na scheiding.”