Systeemtransitie: naar een CO2-vrij energiesysteem

Thema:
Systeemtransitie

De energietransitie is een ingewikkeld maatschappelijk vraagstuk. Het gaat om veel meer dan alleen technologische oplossingen. Want de economische gevolgen en sociale aspecten spelen een minstens zo grote rol. Daarom onderzoeken en adviseren we over hoe over te schakelen naar een CO2-vrij energiesysteem op een rechtvaardige manier.

Het succes van de transitie naar een duurzame energievoorziening staat of valt bij draagvlak in de samenleving. Om de energietransitie tot een succes te maken, moeten de overheid, het bedrijfsleven en de bevolking meedoen. Niet alleen de voorlopers. Daarom richten we ons op verschillende manieren op verschillende doelgroepen.

Succes van plannen voorspellen

In ons onderzoek bekijken we de rol van de industrie, bedrijven en burgers. Met de uitkomsten kan de overheid de juiste weg kiezen om de overgang naar een duurzaam energiesysteem waar te maken. Veel analyses gaan ervan uit dat mensen rationele beslissingen nemen met als drijfveer lage kosten. Toch blijkt het keuzegedrag van mensen veel complexer in elkaar te zitten. Door te onderzoeken welke factoren een rol spelen bij het maken van afwegingen over duurzame energie, is beter te voorspellen welke plannen of maatregelen effect hebben.

Hoe voeren we maatschappelijke akkoorden succesvol uit?

In het rapport "Polderklimaat in uitvoering" onderzoeken we hoe brede maatschappelijke akkoorden, zoals het Klimaatakkoord, na de totstandkoming worden uitgevoerd. Ook bieden we vier beleidsaanbevelingen voor een effectieve uitvoeringsgovernance.

Toekomstscenario's uitwerken

In scenario- en systeemstudies schetsen we belangrijke ontwikkelingen en bieden we wetenschappelijk gevalideerde inzichten. Hiermee stimuleren we het denken over de energietransitie en faciliteren we het debat. Het zijn geen blauwdrukken maar verkenningen.

Nieuwe verkenning toont grenzen mogelijkheden

Twee scenario's voor klimaatneutraal energiesysteem voor Nederland.

Ons land moet in 2050 een klimaatneutraal energiesysteem hebben. De vraag is of we dat doel kunnen bereiken zonder de economie radicaal te hervormen of andere ingrijpende maatregelen. Zowel de Europese Commissie als het kabinet hebben de doelstellingen voor 2030 inmiddels flink aangescherpt.

Uitfasering fossiele technieken

TNO heeft voor ruim twintig fossiele technieken geanalyseerd wat het jaar is om met nieuwe investeringen te stoppen, als Nederland zijn klimaatdoelen voor 2030 en 2050 wil halen. Gezamenlijk zorgen deze technieken voor zo’n 90% van alle broeikasgassen van ons energiesysteem. Voor diverse technieken blijkt het moment om te stoppen met nieuwe investeringen al dit decennium te zijn. Het gaat bijvoorbeeld om gasketels, niet alleen bij huishoudens maar ook in diverse toepassingen in de industrie, en om personen- en bestelauto’s.

Om desinvesteringen te voorkomen, is het belangrijk om tijdig te stoppen met de verkoop en aanschaf van nieuwe fossiele apparaten en installaties. Dat moment is voor veel technieken al dit decennium als Nederland de klimaatdoelen wil halen. Dit concludeert de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) uit een studie van TNO.

Lees het rapport: Uitfasering fossiele technieken

Nederland onafhankelijk van Russisch gas

Europa zoekt naar manieren om de afhankelijkheid van Russisch gas af te bouwen. Wij stelden voor de EZK-commissie van de Tweede Kamer een overzicht op van de opties die Nederland heeft. De optelsom van mogelijke maatregelen biedt genoeg ruimte om het aandeel Russisch gas te compenseren.

Drijfveren en bezwaren in kaart brengen

Veel gemeenten maken plannen om hun wijken in de nabije toekomst aardgasvrij te maken. Mede op basis van vraaggesprekken met bewoners en ambtenaren in de gemeenten Purmerend en Zwijndrecht hebben we een analyse gemaakt van wat bewoners enthousiast maakt of juist afremt. Daaruit bleek onder andere dat duidelijkheid bieden over de gekozen aanpak, inclusief de financiële consequenties, zorgen uit handen nemen en persoonlijke aandacht bepalend zijn voor het succes van het aardgasvrij maken van woningen.

Inzicht in het hele energiesysteem en kennis delen

Binnen TNO werken technologen, gedragswetenschappers en energie-experts samen om wijken op een voor iedereen acceptabele manier aardgasvrij te maken. Door hun brede kennis hebben ze zicht op het totale energiesysteem. Zo kunnen ze kijken naar andere beschikbare energiebronnen in een wijk. Door opgedane kennis in een gemeente of wijk beschikbaar te maken, leren andere partijen van successen of juist van gemaakte fouten.

Alle bestaande woningen aardgasvrij in 2050

In het rapport ‘Alle bestaande woningen aardgasvrij in 2050: wie moet wat, wanneer en hoe doen?’ geven we heel concrete handvatten voor betrokken partijen. Inclusief nieuwe businessmodellen en de gewenste wet- en regelgeving.

Energietransitie in de gebouwde omgeving monitoren

Onze energie-experts analyseren jaarlijks in opdracht van de RVO de getroffen maatregelen over het energieverbruik in de woning- en utiliteitsbouw. De Monitor geeft een overzicht van de stand van zaken. De trends sinds 2010 zijn inzichtelijk gemaakt. En de cijfers laten zien waar kansen liggen voor versnelling van de energietransitie. De rapporten en de achterliggende database bekijk je op de website van de RVO.

Ondernemers informeren over nieuwe marktkansen

In opdracht van TKI Urban Energy en de RVO hebben we samen met DNV GL de wegwijzer 'Flexibiliteit in de gebouwde omgeving (pdf)' geschreven. Deze wegwijzer is bedoeld voor ondernemers die inspelen op nieuwe marktkansen die de energietransitie brengt. Denk aan ontwikkelaars van slimme energiediensten (software en hardware), leveranciers van warmtepompen en laadinfrastructuur, installateurs en energiebedrijven.

Energy.nl het platform voor energieprofessionals

De Kenniscoalitie Energietransitie, een initiatief van TNO, brengt integrale, onafhankelijke en feitelijke kennis over de energietransitie bij elkaar. Het doel is een platform te bieden voor iedereen die zich professioneel met de energietransitie bezighoudt. Via energy.nl worden onafhankelijk onderzoek, data en tools ter beschikking gesteld.

Volg de laatste ontwikkelingen

65 resultaten, getoond 1 t/m 5

Groep huishoudens met brandstofauto kwetsbaar in transitie naar duurzame mobiliteit

Informatietype:
Nieuws
13 februari 2024
Tussen de 113 en 270 duizend huishoudens in Nederland hebben een laag inkomen en hoge brandstofkosten. De meeste daarvan bevinden zich in middelgrote steden.

De mens als succesfactor voor de energietransitie

Informatietype:
Webinar
31 januari 2024
1 aflevering

Slimme warmtepompen helpen netcongestie te voorkomen

Informatietype:
Insight
20 december 2023

De onmisbare rol van energiecoöperaties in de energietransitie

Informatietype:
Insight
30 november 2023

Samen aan de slag in aanpak energiearmoede

Informatietype:
Insight
29 november 2023