Informatietype:
Project
Thema:
Werk gezondheid
Unit:
Healthy Living & Work

Een gezonde werkomgeving door inzet van sensoren

Blootstelling aan gevaarlijke stoffen kan leiden tot gezondheidsschade. Sommige stoffen geven problemen bij chronische blootstellingen, andere stoffen zijn al schadelijk bij kortdurende blootstellingen. Met de opkomst van sensoren ontstaan nieuwe mogelijkheden om de blootstelling beter te typeren, waardoor de blootstelling gerichter kan worden beheerst.

Deze mogelijkheden hebben we vertaald in een toekomstvisie: de Virtual Occupational Hygiene Assistant (VOHA). Samen met partners werken we aan alle onderdelen die nodig zijn om de toekomstvisie mogelijk te maken in de praktijk en zo bij te dragen aan de verlaging van de ziektelast door blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Nieuwe manier van meten

Het meten van blootstelling met luchtpompen wordt al sinds de jaren ‘60 toegepast (Personal Air Sampling, PAS). Hierdoor werd het mogelijk oorzaken van beroepsziektes beter vast te stellen en te beheersen. De SER publiceerde echter onlangs dat risico’s op de werkplek al jaren niet dalen. Slimme inzet van sensoren kan hier verandering in brengen.

De conventionele meetmethode geeft vooral accuraat inzicht in de gemiddelde blootstelling over de meetperiode, met sensoren wordt meer inzicht verkregen in de variatie in blootstelling over de meetduur, waardoor beter kan worden vastgesteld waar, wanneer en waarom blootstelling voorkomt. Deze informatie geeft inzichten die nodig zijn om de blootstellingen effectief te reduceren en zorgt daarmee voor effectievere preventie van beroepsziekten. Ondanks het feit dat sensoren meestal niet zo accuraat zijn als PAS-metingen, onderzoeken we al wel de nieuwe kansen die ze bieden om bedrijven te helpen in het regulatoire proces. Bijvoorbeeld door sensoren te kalibreren en gebruik te maken van de grote hoeveelheid blootstellingsdata die ze genereren (kwantiteit versus kwaliteit).

Overzicht kenmerken en mogelijkheden van conventionele en sensor metingen
Conventionele Personal Air Sampling
(PAS)-metingen (Tijd Gewogen Gemiddelde)
Sensormetingen
Gemiddelde blootstelling (mg/m3) Blootstellingsprofiel (mg/m3 over de tijd)
Betrouwbare gevalideerde meetmethoden Trend meestal betrouwbaar; concentraties vaak minder
Ruime analyse mogelijkheden in laboratorium Sensoren beschikbaar voor beperkt aantal stoffen
Resultaat direct vergelijkbaar met grenswaarden Veel informatie over wanneer blootstelling optreedt
Beperkt aantal meting Snel veel data
Resultaten na enige tijd beschikbaar Data direct beschikbaar (in real time)
Arbeidsintensief en duur Gebruiksvriendelijke wearable en goedkoop
Typische gemiddelde blootstelling voor groep Blootstelling per individu, bewustwording
Achteraf generieke maatregelen In real time persoonlijke maatregelen
Maatregelen op veronderstelde oorzaken Datagedreven maatregelen

(Bron: Le Feber, M., 2022. Sensoren, vloek of zegen? ARBO 6, 220 - 223)

Tooling voor inzicht en handelen

Samen met partners werken we aan de ontwikkeling van tools die de benodigde inzichten geven waarmee we de VOHA visie kunnen realiseren.

Geen dataverwerking zonder data infrastructuur. We ontwikkelden EXCITE om meer informatie uit gecombineerde date te kunnen halen door diverse sensordata stromen te synchroniseren met andere relevante data en om te zetten in feedback via app of dashboard met preventieadvies. Tools zoals TRACE en contextsensoren, maken gebruik van EXCITE.

Met dit meetsysteem wil TNO het meten van blootstelling op de werkplek met sensoren toegankelijk maken voor iedere werkgever. Het systeem bevat vijf sensorboxen en software om blootstelling in near real-time te analyseren en te visualiseren in een dashboard. Lees meer over TRACE (pdf) en de mogelijkheden.

Deze sensor/monitor kan in real time de chemische samenstelling van deeltjes bepalen waaraan op dat moment blootstelling plaatsvindt. Veel van de stoffen die beroepsziekten veroorzaken zijn deeltjes-gebonden blootstellingen, maar niet alle soorten deeltjes veroorzaken in dezelfde mate beroepsziekten. Het is daarom belangrijk te weten welke gevaarlijke component de stofdeeltjes bevatten. Samen met bouwbedrijven ontwikkelden we een prototype voor het meten van kristallijn silica, die ook naar andere chemische stoffen kan worden aangepast. Daarnaast denken zij ook mee over de feedback die we via het EXCITE platform kunnen genereren om handelingsperspectief te bieden aan bouwbedrijven. Bekijk de test bij bouwbedrijf Mateboer en de werking van de CID.

Om te begrijpen waar blootstelling door komt (de bron), is het van belang informatie te verzamelen over activiteiten en omstandigheden (contextinformatie). Dat is momenteel een arbeidsintensief proces dat veelal onvoldoende nauwkeurige informatie oplevert. TNO zet contextsensoren in waarmee veel beter kan worden vastgesteld waar, wanneer en waarom er sprake is van blootstelling. Bekijk de ontwikkelingen rondom contextsensoren.

Een gesynchroniseerde visualisatie van videobeelden en blootstellingssensordata. Videobeelden van de omstandigheden tijdens piekblootstellingen kunnen heel goed gebruikt worden voor het creëren van bewustwording en het bijsturen van gedrag.

Succesvolle implementatie op de werkvloer

Om sensoren succesvol in te zetten voor een gezondere werkomgeving is een goede afstemming nodig tussen de verschillende belanghebbenden. Werknemers worden blootgesteld, werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om te zorgen voor veilige werkplekken, arbeidshygiënisten meten en adviseren, de overheid maakt beleid en de arbeidsinspectie controleert. Met alle belanghebbenden bepalen we wat er nodig is om de voordelen die meten met sensoren biedt optimaal te benutten. Zo werken we bijvoorbeeld samen met arbeidshygiënisten van IDEWE, GCG en NVvA aan de ontwikkeling van richtlijnen en tools.

Richtlijnen voor gebruik van sensoren

Om te waarborgen dat door de VOHA aanpak uiteindelijk ook echt de blootstelling en daarmee de ziektelast wordt verlaagd, ontwikkelen we in internationaal verband richtlijnen voor het gebruik van sensoren. Samen met HSE en NIOSH richten we ons op het faciliteren van de toepassing van sensoren op de werkvloer. We beantwoorden praktische vragen zoals hoe bepaal je welke sensor het meest geschikt is om een specifieke blootstelling of situatie te bemeten, hoe bepalen we de validiteit van de verkregen data en welke nieuwe informatie kunnen we halen uit al deze nieuwe data? Deze informatie verwerken we in richtlijnen.

Privacy en ethiek bij gebruik sensordata

Sensoren verzamelen data die vaak gaan over personen. De introductie van sensoren op de werkplek zal daarom effect hebben op ethische waarden, bijvoorbeeld op gezondheid en welzijn, recht op zelfbeschikking, privacy, vertrouwen, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid.

Lees meer over de mogelijke toepassingen en ethische vraagstukken bij de introductie van sensoren op de werkplek.

Samen werken aan schone lucht op het werk?

Bent u werkgever of arbeidshygiënist en geïnteresseerd in een gezonde werkomgeving door de inzet van sensoren? Of heeft u als ontwikkelaar interesse om met ons te werken aan verdere ontwikkeling van de sensortechnologie en tools? Neem dan contact op met Jody Schinkel.

Laat je verder inspireren

21 resultaten, getoond 11 t/m 15

Het versterken van de veerkracht van de Nederlandse samenleving: 10 beleidsadviezen

Informatietype:
Insight
6 november 2023
TNO heeft, in opdracht van ZonMw, een grondige analyse gemaakt van het concept ‘veerkracht’ en op basis daarvan een tiental beleidsadviezen opgesteld.

Pilot over lasrook bewijst potentie sensormetingen voor gezonde werkplek

Informatietype:
Insight
20 oktober 2023

Succesvol nieuwe technologie implementeren? Zo doe je dat

Informatietype:
Insight
7 juli 2023

Vier baanbrekende inzichten: de toekomst van werk

Informatietype:
Insight
20 juni 2023

Ontdek hybride werken 2.0: virtueel vergaderen in de metaverse

Informatietype:
Insight
26 januari 2023