Gemeenten: Energiearmoedebeleid in stroomversnelling, knelpunten in de uitvoering
Gemeenten zetten alle zeilen bij in de aanpak van energiearmoede om huishoudens bij te staan maar ervaren daarbij ook veel knelpunten, blijkt uit een enquête van TNO. Uit de peiling onder 201 beleidsmedewerkers uit 149 gemeenten wordt duidelijk hoe zij vinden dat het gaat met de aanpak van energiearmoede, waar ze tegen aanlopen en wat er beter kan. De enquête is de eerste in een reeks halfjaarlijkse peilingen in het kader van het Landelijke Onderzoeksprogramma Energiearmoede dat TNO in september 2022 is gestart.
Energiearmoedebeleid zit in een stroomversnelling
Gemeenten hebben een belangrijke rol in de uitvoering van het energiearmoedebeleid om de effecten van de huidige energiecrisis te dempen. Ze verrichten grote inspanningen om huishoudens te ondersteunen met bijvoorbeeld energiecoaches en kleinere besparende maatregelen. In korte tijd is veel ervaring opgedaan en zijn er aanzienlijk meer middelen beschikbaar dan voorheen. In de uitvoering lopen gemeenten echter ook tegen obstakels aan waardoor ze het gevoel hebben dat ze niet het maximaal mogelijke kunnen doen. Bovendien maken zowel gemeentebestuurders als beleidsmedewerkers zich grote zorgen dat ze niet al ‘hun’ inwoners voor onheil kunnen behoeden.
Rapport: Energiearmoedebeleid in stroomversnelling
Halfjaarlijkse monitoring bij gemeenten over de uitvoering van energiearmoedebeleid - editie november 2022
Korte termijn ondersteuning
Voor een aantal knelpunten geven respondenten aan dat ondersteuning vanuit het Rijk al op korte termijn kan bijdragen aan een versnelling van de uitvoering van maatregelen om huishoudens te ondersteunen:
- Substantiële aanvulling van financiële middelen, zowel voor het opschalen van de uitvoering alsook voor het ondersteunen van kwetsbare huishoudens.
- De vrijheid die gemeenten krijgen bij het vormgeven van hun aanpak komt alleen goed uit de verf met meer regie, structuur, en ondersteuning vanuit het Rijk. Zo is er op korte termijn behoefte aan gedetailleerde informatie om beleid te sturen en makkelijk kopieerbare voorbeeldaanpakken.
- De rijksoverheid kan onduidelijkheid wegnemen over regelgeving die nu een snelle aanpak van energiearmoede in de weg zit, bijvoorbeeld rondom de AVG, het verbod op staatssteun, aanbestedingstrajecten, en de inzet van bijzondere bijstand.
Behoefte aan meerjarig structureel energiearmoedebeleid
Voor de middellange termijn is er vooral behoefte aan duidelijkheid hoe energiearmoede wordt verankerd in de nationale strategieën voor de energietransitie. Veel gemeenten focussen zich vooral op de korte termijn, terwijl de aansluiting op een aanpak voor de middellange termijn ontbreekt. Dit is deels het gevolg van de noodzaak om snel tot oplossingen te komen voor zo veel mogelijk mensen, maar komt ook door gebrek aan landelijke doelen en beleid.
Een helder, langjarig beeld van doelen en beschikbare middelen voor het ondersteunen van huishoudens met energiearmoede kan een belangrijk fundament vormen voor een meerjarige, structurele aanpak. Daarbij is ook samenwerking tussen het Rijk, de provincie, gemeenten en woningcorporaties van belang waarbij ieders rollen en verantwoordelijkheden helder zijn.
*Dit programma is een samenwerking met de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), en Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het doel van het programma is om lokale, regionale, en nationale beleidsmakers en uitvoerders rond het thema energiearmoede te ondersteunen met actuele en gerichte kennis.
Neem contact met ons op
-
Koen Straver
Functie:Consultant, Social scientist-
Standplaats:Amsterdam
-
Telefoon:+31 88 866 26 42
-
E-mail:E-mail Koen
-
LinkedIn:Koen op LinkedIn
-
Laat je verder inspireren
Compensatie remde groei energiearmoede
Uit onderzoek van TNO blijkt dat in 2022 naar schatting ruim 600 duizend huishoudens (circa 510 duizend in 2020) in ons land in energiearmoede leefden: ze hebben hoge energiekosten, wonen meestal in een huis dat niet goed is geïsoleerd en hebben een laag inkomen.
Zorgkosten hoger naarmate de energiekwaliteit van huis slechter is
Uit een verkennende studie van TNO blijkt dat zorgkosten van huishoudens hoger zijn naarmate de energiekwaliteit van hun huis slechter is. Deze correlatie is vooral sterk in het geval van kinderen onder de 18 die leven in een huis met een zeer lage energiekwaliteit waar de verwarming uit of laag staat.
Scenario’s voor klimaatneutraal energiesysteem
TNO heeft twee scenario’s uitgewerkt voor een klimaatneutraal energiesysteem in 2050. Lees de resultaten uit de scenariostudie om de energietransitie te versnellen
Energiearmoede voorkomen
Draagvlak voor systeem dat emissies door consumenten bepaalt hangt sterk af van voorwaarden
Naast energiebesparing, hernieuwbare energie en CO2-opslag onder de zeebodem kan het verminderen van energie-intensieve activiteiten door consumenten helpen bij het terugdringen van broeikasgasemissies. Een voorbeeld van een manier om dat te bereiken is een persoonlijk emissiehandelssysteem. Uit onderzoek van TNO blijkt dat het draagvlak bij een representatieve groep Nederlanders voor zo’n persoonlijk emissiehandelssysteem in eerste instantie beperkt is. Onder de voorwaarde dat bedrijven meer gaan betalen voor hun CO2-emissies, staat echter toch een ruime meerderheid van de respondenten positief tegenover dit systeem.
