De economie na het coronavaccin: hoe Nederland zich uit de crisis kan innoveren

Thema:
Digitale samenleving
Duurzame samenleving
Gezonde samenleving
Veilige samenleving
15 februari 2021

Nu het vaccineren is opgestart, groeit de aandacht voor de toekomst. Met de bankencrisis in ons achterhoofd willen we koste wat het kost voorkomen dat onze economie weer voor lange tijd in het slop raakt. Wat kunnen we nu beter doen dan tien jaar geleden?

Duitsland verhoogde vanaf 2008 de nationale investeringen in onderzoek en innovatie. Terwijl het jaren duurde voordat omringende landen uit de crisis kwamen beleefden onze oosterburen juist een ‘gouden decennium’ van snelle economische groei. Kunnen we het Duitse voorbeeld volgen en Nederland uit de crisis innoveren? Volgens TNO wel.

Uiteraard is het op dit moment zaak om de coronacrisis zelf op te lossen. Dat kan alleen met een geschikt vaccin. Toch is het verstandig om alvast na te denken over hoe Nederland op de langere termijn economisch uit de crisis kan groeien. Want de recessie die als gevolg van de coronamaatregelen op ons afkomt is onvermijdelijk.

Van krimp naar groei

Naar verwachting zien we dit jaar een ongekende krimp die voor Nederland wordt geschat op 7,5% (IMF) tot 1,2-7,7% (CPB) van het BBP. De grote vraag is dus: hoe klimmen we uit dit ongekend diepe dal? Direct stevig bezuinigen is geen logische optie, want daarmee zouden we het effect van de huidige overheidssteun teniet doen. In plaats daarvan moeten we kijken naar de lange termijn. Onderzoek en innovatie zouden in de toekomstplannen een cruciale rol moeten spelen.

Economische groei wordt in theorie gegenereerd door meer mensen aan het werk te krijgen en door verhoging van de arbeidsproductiviteit: door meer waarde per werknemer te creëren. Omdat we steeds langer leven en minder kinderen krijgen zal de beroepsbevolking de komende decennia krimpen. Verhoging van de arbeidsparticipatie is daarom geen reële optie

Een van de manieren om de arbeidsproductiviteit te verhogen, is door onderzoek en innovatie. Hier ligt wél een kans voor Nederland. Met nieuwe of verbeterde producten, diensten en productieprocessen creëren we  waarde en groei. En wordt de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven versterkt.

Met het Duitse voorbeeld in het achterhoofd stelt TNO voor om de investeringen in onderzoek en innovatie versneld op te schroeven en ons zo 'uit de crisis te innoveren'.

Nieuwe prioriteit

Naast onderwerpen zoals de energietransitie en digitalisering zou de coronacrisis ook tot nieuwe prioriteiten voor het innovatiebeleid kunnen leiden. De afgelopen decennia hebben sommige bedrijven met het oog op kostenbesparing een deel van hun productieproces naar andere delen van de wereld verplaatst. De pandemie laat zien hoe kwetsbaar en afhankelijk Europese bedrijven door de globalisering zijn geworden.

Het betreft niet alleen ‘low tech’, maar bijvoorbeeld ook essentiële medische artikelen. Er bestond al een voorzichtige trend op het terughalen van productieprocessen naar Europa. Zo verhuisde bloempotfabrikant Capi Europe haar productie van China terug naar Nederland. De crisis zou deze trend kunnen versterken, zeker wat betreft bijvoorbeeld medische technologie of technologie die kritisch is voor onze ICT-infrastructuur.

Recente voorbeelden laten zien dat nieuwe technologie, zoals robotica in combinatie met 5G-technologie, essentieel is om dit mogelijk te maken. Daarbij zou de ambitie moeten zijn dat de productie die terugkomt naar Europa duurzamer en circulair wordt, met minder afval en minder gebruik van grondstoffen.

Het Duitse voorbeeld

Dat investeringen in onderzoek en innovatie inderdaad leiden tot hogere arbeidsproductiviteit wordt onder andere bevestigd in de Groeibrief van het kabinet: elke euro extra resulteert op de langere termijn in 4,50 euro extra omvang van onze economie. Nederland scoort wat betreft onderzoek en innovatie in veel opzichten goed. Maar er is zeker ruimte voor verbetering.

Terwijl Nederland na de bankencrisis op onderzoek bezuinigde, voerde Duitsland de private en publieke uitgaven op dit gebied vanaf 2008 juist op. Afspraken omtrent investeringen in onderzoek en onderwijs worden onder druk van bezuinigingen niet teruggedraaid. Daarmee hebben de Duitsers door consistent in innovatie te investeren een voorsprong op de rest van Europa behaald.

Met innovatie uit de crisis

Met het Duitse voorbeeld in het achterhoofd stelt TNO voor om de investeringen in onderzoek en innovatie versneld op te schroeven en ons zo ‘uit de crisis te innoveren’. Het zou goed zijn om de focus te leggen op onderzoek naar sleuteltechnologieën dat binnen vier jaar tot economische activiteit kan leiden.

Nu alle zeilen bijgezet moeten worden om de economie op poten te krijgen, ligt het voor de hand om additioneel onderzoek sterker op de korte termijn te richten. Dat biedt gelijk een oplossing voor het probleem waar Nederland al jaren mee kampt: het onvoldoende erin slagen kennis tot waarde (toepassing) te brengen.

Kortom, met het Duitse voorbeeld in ons achterhoofd kunnen we het dit keer anders doen. En onszelf met slimme investeringen uit de crisis innoveren.

Position paper 'De economie na het coronavaccin'

Nu de ‘intelligente lockdown’ stapsgewijs versoepeld lijkt gaan te worden, groeit de aandacht voor een “herstart”. Hoe komt de Nederlandse economie sterker uit de coronacrisis?

Laat je verder inspireren

328 resultaten, getoond 1 t/m 5

Betrouwbare en real-time digital twin systemen

Informatietype:
Artikel

Optimaliseer de prestaties van je digital twin met Multi-party Digital Twin. Ook iets voor jouw organisatie? Ontdek hoe onze TNO-experts je kunnen helpen.

Samen sneller innoveren

Informatietype:
Artikel

Nederland staat voor grote maatschappelijke uitdagingen. Om deze het hoofd te bieden is niet alleen nieuwe kennis en technologie nodig, maar ook snellere innovatietrajecten. Bijdragen aan de innovatiemotor voor defensieonderzoek is daarbij een belangrijke factor. Daarom zet TNO zich in om innovaties te creëren die bijdragen aan vrede en veiligheid.

Patiëntgerichte metingen en onderzoeken

Informatietype:
Artikel

Innovatieve manieren om gezondheid te meten, zoals het gebruik van draagbare-sensortechnologie, zullen een essentiële rol gaan spelen in preventieve gezondheidszorg en zorg op afstand. Deze technologie heeft in de praktijk een bijzondere toegevoegde waarde. Belangrijke voorwaarden voor een soepele invoering ervan zijn toegankelijkheid, naleving van alle wettelijke en privacyregels en relevantie voor patiënten en zorgverleners.

Systeemintegratie voor robots in kassen

Informatietype:
Artikel

Goede samenwerking tussen mens en AI robot in kassen is onmisbaar. Voor een betere communicatie werken we aan een semantisch uitleg- en navigatiesysteem.

Geïntegreerde voertuigveiligheid en slimme voertuigen

Informatietype:
Artikel

Bij TNO ontwikkelen we technologie en beoordelingsmethoden die ertoe moeten leiden dat de introductie van CCAM-systemen (Connected and Cooperative Automated Mobility) wordt versneld.