
Leefbare stad: Hoe zet je stedelijke mobiliteit in voor brede welvaart?
Mobiliteit wordt een steeds belangrijker instrument om bredere maatschappelijke doelen in de stad te bereiken. Nieuwe wegen, tunnels of bruggen betekenen niet alleen letterlijk een verbinding tussen bevolkingsgroepen, maar kunnen ook bijdragen aan de sociale cohesie en inclusiviteit van je stad. TNO helpt beleidsmakers met het maken van de juiste keuzes.
Meer weten?
Wil jij weten hoe je toe kan werken naar een leefbare stad? Ontvang de paper 'Leefbare stad: Samen met TNO voorop, top 3 uitdagingen voor Nederlandse steden'.
Steeds meer beleidsmakers zijn zich bewust van de maatschappelijke impact die mobiliteitskeuzes hebben. Dat beleidskeuzes niet alleen positief uitpakken voor die ene doelgroepen, en vooral negatief voor de andere. En dat het schrappen van parkeerplekken, of het instellen van emissieloze zones, sterk van invloed kan zijn op de sociale inclusie in de stad. Maar wat verstaan we precies onder dit begrip?
Tanja Vonk, Senior Advisor bij TNO: “We hanteren twee begrippen: inclusiviteit en sociale cohesie. Inclusiviteit houdt in dat iedereen deel kan nemen aan het maatschappelijk leven. Mobiliteit speelt hier een cruciale rol in. Je zou kunnen zeggen dat we ons in deze digitale samenleving steeds minder fysiek hoeven te verplaatsen, maar ook die digitaliseringstrend gaat aan sommige doelgroepen voorbij. Denk aan ouderen, of mensen met een visuele handicap.
Een inclusieve stad betekent ook dat inwoners de mogelijkheid hebben om te doen wat ze willen doen, en te zijn wie ze willen zijn. Als je daar geen rekening mee houdt, riskeer je dat je bevolkingsgroepen gaat uitsluiten. En dat is weer funest voor de sociale cohesie, dus de mate van verbondenheid die bevolkingsgroepen in je stad ervaren.”

"Mobiliteit is geen doel op zich. Vraag je steeds af wat mobiliteitskeuzes kunnen betekenen voor verschillende groepen mensen, voor hun welzijn."
Meer over de leefbare stad van morgen?
Mobiliteitsarmoede? In Nederland?
Hoe inclusief en sociaal coherent is Nederland als je kijkt naar mobiliteit? Hebben we bijvoorbeeld hier ook last van mobiliteitsarmoede? Kunnen bepaalde bevolkingsgroepen niet meer volwaardig aan het maatschappelijk leven deelnemen, doordat hun vervoersopties beperkt zijn?
Tanja Vonk: “Op Curaçao heeft TNO onlangs onderzoek gedaan naar mobiliteitsarmoede. Daar zie je sterke regionale verschillen in de mogelijkheden om naar werk of school te reizen. Bij ons is dat minder extreem. Maar als je de definitie ruimer neemt, zijn er ook hier volop mensen die anders reizen dan ze zouden willen. Bijvoorbeeld als je bij gebrek aan goed OV dagelijks de auto moet pakken.
Zonder goed alternatief wordt deze groep extra geraakt door het ontmoedigingsbeleid van de auto. Nieuwe vervoersmodaliteiten zoals deelauto’s of –fietsen zijn vaak alleen bereikbaar voor burgers die toch al volop keuze hadden. Het is goed om je als beleidsmaker bewust te zijn van de consequenties die keuzes hebben, en de blinde vlek die we allemaal hebben doordat we vanuit onze eigen achtergrond context geven aan ons handelen.”
Interactieve ontwerpcyclus met Urban Strategy
Een effectief instrument dat TNO inzet bij het maken van weloverwogen beleidsbeslissingen is het Urban Strategy platform. Juist ook voor maatschappelijke afwegingen. Leonard Oirbans, Mobility Consultant bij TNO: “We gebruiken Urban Strategy voor de realisatie van zogenoemde ‘predictive digital twins’. Dit zijn digitale kopieën van de fysieke stedelijke omgeving in combinatie met zeer snelle simulatiemodellen. Hierdoor is het mogelijk om met behulp van een interactieve ontwerpcyclus verschillende beleidsvarianten en mobiliteitsscenario’s uit te proberen.
De effecten van beleidsmaatregelen en nieuwe mobiliteitsvormen kunnen vervolgens verkend worden op onder andere mobiliteit, luchtkwaliteit en geluidsoverlast. Dit kan als geheel voor de stad, maar ook voor specifieke wijken of doelgroepen. Urban Strategy helpt bij het vinden van de juiste balans aan beleidsmaatregelen door inzicht te geven in de integrale effecten.”
Van burgerparticipatie naar co-creatie
Een ‘predictive digital twin’ biedt wellicht ook kansen voor burgerparticipatie. Om in een vroeg stadium draagvlak te creëren voor beleid, betrekken beleidsmakers burgers steeds vaker en eerder bij de plan- en besluitvorming. Urban Strategy biedt inwoners inzicht in de gevolgen en onderlinge samenhang van maatregelen.
Leonard Oirbans: “In samenwerking met de gemeente Eindhoven heeft TNO voor het eerst ‘digital twinning’ technologie ingezet in een participatieproces. Op basis van deze eerste verkenning ontstond de indruk dat de inzet van Urban Strategy een positieve bijdrage kan leveren aan een participatieproces. Voor zowel de betrokken beleidsmakers als bewoners bleek de digital twin een interessant middel om voorgenomen beleidsplannen beter te begrijpen en co-creatie te bevorderen.”
Wat doen we vandaag?
Wat kun je als beleidsmaker nu al met mobiliteit doen om je stad inclusiever te maken? Leonard Oirbans: “Door bij beleidskeuzes te beseffen dat mobiliteit een belangrijke knop is waaraan je kunt draaien om bredere maatschappelijke doelen te bereiken.” Tanja Vonk vult aan: “Mobiliteit is geen doel op zich. Vraag je steeds af wat mobiliteitskeuzes kunnen betekenen voor verschillende groepen mensen, voor hun welzijn. En laten we ervoor waken dat we de negatieve en de positieve effecten ook een beetje eerlijk verdelen.”
Neem contact met ons op
Laat je verder inspireren
Zonder visie of integraal beleid loopt mobiliteit in steden vast
Door de grote maatschappelijke opgaven en toenemende druk op de vierkante meter, dreigt de mobiliteit in steden volledig tot stilstand te komen. Tanja Vonk en Leonard Oirbans van TNO leggen uit waar het knelt en vooral hoe je een toekomstbestendig mobiliteitssysteem ontwikkelt dat voor alle bewoners werkt.


Amsterdam: missiegedreven innovatie voor brede welvaartsopgaven
Met zoveel complexe vraagstukken op het gebied van mobiliteit, energie, wonen en sociale cohesie, moeten beleidsmakers hun innovatieprocessen slimmer inrichten. De Gemeente Amsterdam is er samen met TNO in geslaagd om op basis van nieuwe inzichten vanuit de doelstellingen van brede welvaart te innoveren.


Overheden moeten samen werken aan samenwerking rond mobiliteitsinnovatie
Nederland heeft te maken met ontzettend complexe vraagstukken op het gebied van energie, mobiliteit, woningbouw en bereikbaarheid. Wat is er nodig om vandaag de juiste beslissingen te nemen voor de leefbare stad van morgen? TNO gaat hierover de dialoog aan met Jan-Bert Dijkstra, Directeur programma Mobiliteit en Gebieden van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “We moeten op een compleet nieuwe manier naar mobiliteit, wonen en werken kijken om dit land draaiende te houden.”


Provincie Noord-Brabant innoveert met langetermijnvisie en open blik
Hoe kun je als provinciebestuurder innovatie slimmer inzetten om de complexe maatschappelijke uitdagingen het hoofd te bieden? “Voor echt geslaagde innovatie heb je een aantal ingrediënten nodig. Een langetermijnvisie, waardevolle en gelijkwaardig partnerships, en lef om verder dan je eigen blikveld te kijken.” Onno Huiskamp, voormalig Provincie Noord-Brabant, in een open dialoog met TNO over inventief innoveren.


Leefbare stad: Hoe laat je de platformeconomie voor je stad werken?
Elektrische deelscooters, taxi’s, fietsen en flitsbezorgers overspoelen onze steden en hebben een disruptieve uitwerking op de bereikbaarheid en veiligheid. Zonder sturing kunnen de negatieve maatschappelijke gevolgen groot zijn. TNO helpt beleidsmakers om de regie te houden zodat innovatieve platformdiensten voor de stad en alle burgers werken.

