Gemeenten: ‘Behoefte aan nationale regie bij energiearmoedebeleid’

Aanpak energiearmoede in beeld

Uit de peiling onder 133 beleidsmedewerkers uit 105 gemeenten wordt duidelijk hoe zij vinden dat het gaat met de aanpak van energiearmoede, waar ze tegen aanlopen, en wat er beter kan. De enquête is de tweede halfjaarlijkse peiling in het kader van het Landelijke Onderzoeksprogramma Energiearmoede* dat TNO in september 2022 is gestart.

Gemeenten hebben centrale rol bij aanpak energiearmoede

Uit recent onderzoek van TNO en CBS blijkt dat in 2022 ruim 600 duizend huishoudens energiearm zijn (6,4% van het totaal), zo’n 90.000 meer dan in 2020. Ze hebben hoge energiekosten, wonen meestal in een huis dat niet goed is geïsoleerd en hebben een laag inkomen.

Gemeenten spelen een centrale rol bij de aanpak van energiearmoede en er wordt een beroep op hen gedaan voor de implementatie van nationaal en lokaal beleid. Ze verrichten grote inspanningen om huishoudens te ondersteunen met bijvoorbeeld energiecoaches en kleine besparende maatregelen. In korte tijd is veel ervaring opgedaan en zijn er aanzienlijk meer middelen beschikbaar dan voorheen.

Behoefte aan nationale regie

De tweede peiling laat zien dat diverse knelpunten die in de eerste peiling als “op korte termijn aan te pakken” werden benoemd, nog niet zijn opgelost. Zo blijft er bijvoorbeeld behoefte aan nationale regie en voorspelbaarheid en continuïteit van financiële middelen.

Nationaal beleid op energiearmoede wordt door de gemeenten als “ad hoc” ervaren en de bevraagde beleidsmedewerkers geven verder aan dat het Rijk geen doorkijk geeft naar de doelen en richting voor de komende jaren. Circa een derde (31%) vindt dat de rol en verantwoordelijkheden van het Rijk voor iedereen duidelijk is en 77% van de respondenten ziet op korte termijn ruimte voor meer en/of betere regie vanuit het Rijk.

Energiearmoede wordt onvoldoende gekoppeld aan armoedebestrijding, volkshuisvesting en de energietransitie. Ook de vraag naar makkelijk kopieerbare voorbeeldaanpakken en “slimme beleidsoplossingen” voor conflicten rondom privacy, staatssteun en natuurwetgeving is nog steeds aanwezig.

Gebrek aan voldoende personeelscapaciteit

Gemeenten vergaren steeds meer kennis op het gebied van energiearmoede maar het gebrek aan voldoende personeelscapaciteit blijft een urgent knelpunt. Slechts 25% van de geïnterviewden vindt de capaciteit voldoende. Hierdoor ontbreekt de rust om na te denken over strategie en richting. De diversiteit aan regelgeving zorgt daarbij ook voor een hoge werklast.

* Dit programma is een samenwerking met de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), Economische Zaken en Klimaat (EZK), RVO en VNG. Het doel van het programma is om lokale, regionale, en nationale beleidsmakers en uitvoerders rond het thema energiearmoede te ondersteunen met actuele en gerichte kennis.