Europa concurreert op deeptech vooral met zichzelf

Dat blijkt uit onderzoek van TNO’er Sabine Kerssens in opdracht van het Duitse ‘Karlspreis’ waar zij is verkozen als ‘honourary fellow.’ 'Europa heeft een enorme innovatiekracht, maar die moeten we gezamenlijk beter inzetten voor onze economie. Innovatie heeft pas impact als het op grote schaal wordt toegepast.'

Groeifases deeptech startups

Deeptech startups zijn startende bedrijven die technologische innovaties op de markt willen brengen met potentiële grote impact op maatschappelijke vraagstukken. Voorbeelden zijn technologieën tegen plastic in de oceanen, het 3D printen van beton of fotosynthese voor het omzetten van CO2 in bruikbare stoffen. In het deeptech onderzoek van Kerssens is voor het eerst gekeken naar de ondersteuning in verschillende startupgroeifases van de drie Europese landen die qua startup ecosysteem voorlopen. Daarnaast is een vergelijking gemaakt tussen deze landen en de VS, Israël en Singapore.

Europese initiatieven

Uit cijfers onderliggend aan het onderzoek, blijkt dat de groei van deeptech startups uit deze Europese landen achterblijft. Deeptech startups in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk groeien de helft minder en in Nederland zelfs viermaal minder hard vergeleken met de Verenigde Staten. Dit terwijl veel Europese landen op nationaal niveau wel iets te bieden hebben. Zo is Frankrijk van de onderzochte landen het enige land dat zijn investeringen in deeptech na 2020 heeft zien groeien (+31%). In het Verenigd Koninkrijk ontstonden de afgelopen jaren meer dan 1000 spinout bedrijven uit de academische wereld.

Ook zijn er in Nederland positieve voorbeelden als het aankomt op de eerste fase van deeptech. Zo is in 2021 ongeveer 615 miljoen euro publiekelijk geïnvesteerd in R&D in quantum technologie. Echter blijft de focus van Nederland op wetenschappelijk onderzoek naar deeptech in plaats van de commercialisatie ervan. In Nederland werd door circa 375 deeptech startups 100.000 euro aan financiering opgehaald. In Frankrijk was dit ruim het dubbele.

Europese landsgrenzen barrière voor doorgroei

Wat in heel Europa opvalt is dat publieke initiatieven die actief opkomende deeptech technologie ondersteunen vaak stoppen bij de grens. Door vaak beperkende of afwijkende regelgeving van Europese landen, is er minder toegang tot kapitaal, talent en een netwerk om nieuwe technologie op de markt te brengen. Dit beperkt het aanjagen van commercialisatie en internationalisatie.

Meer ondersteuning in andere landen

In de verschillende startupgroeifases (valorisatie, startup en scaleup fase) zijn ondernemers op verschillende vlakken beter gesteund in landen als Singapore, Israël en de VS. In Singapore komen academici, overheid ook met private partijen in een vroege fase bij elkaar om actief bedrijven te creëren. Dit is een unieke propositie ondersteund met R&D budgetten van meerdere miljarden. In Israël zijn de taken van bijvoorbeeld RVO, Invest NL en ROM in één autoriteit samengebracht, alhoewel veel innovatie daar sinds de oorlog stil ligt. De VS domineert de meeste elementen die een regio ondernemend maken, toegang tot financiering, netwerken en de totale hoeveelheid kennis. Vooral bij het opschalen van startups naar scaleups wordt veel ondersteuning geboden, wat terug te zien is in de meer dan 5000 Amerikaanse deeptech bedrijven dat zich heeft doorontwikkeld.

Vervolgstappen Europa

Het onderzoekt toont de sterke Europese positie van toponderzoek en talent, maar de Europese markt moet beter tot z’n recht komen voor startups. Voor een slim vestigingsklimaat in iedere fase zijn meer en grotere initiatieven nodig voor Europese samenwerking, bijvoorbeeld omdat Nederlandse ondernemers te weinig gebruik kunnen maken van talent en kapitaal dat in Duitsland en Frankrijk wel beschikbaar is. Verder liggen nog niet alle ingrediënten van goede deeptech groei op tafel voor Europa. Zo is het nog onduidelijk hoeveel en welke lab faciliteiten er in Europa aanwezig zijn en in hoeverre ze beschikbaar zijn voor ondernemers.